Thượng đỉnh COP21 – Rồi sao nữa?
Phần II – Những lời hứa và khả năng thực hiện
Năng lượng tái tạo (renewable energy) là những phương sách được thảo luận nhiều trong suốt Thượng đỉnh Paris COP21. Các loại năng lượng nầy gồm:
· Năng lượng Thủy điện có được do dòng chảy của nước qua một turbine, và được biến đổi thành điện năng. Loại năng lượng nầy trong 10 năm trở lại đây không được khuyến khích vì, dù không phát thải thán khi nhưng về lâu về dài sẽ làm đão lộn hệ sinh thái của vùng và mức thiệt hại vật chất và môi trường sẽ cao hơn nguồn điện năng nhận được;
· Năng lượng Địa nhiệt (Geothermal energy) là sức nóng từ lòng trái đất. Nguồn năng lượng nầy gồm vùng đất cạn (shallow ground) đến nước nóng hoặc đá nóng ở phía dưới mặt đất khoảng vài dặm; hay hơn nữa ở tận sâu đạt đến nhiệt độ thật cao làm đá "chảy ra" gọi là magma. Loại năng lượng nầy được dùng để sưởi ấm hay biến thành điện năng;
· Năng lượng Gió gồm những cánh quạt xoay do nguồn gió và biến nguồn nầy quay các rotors của turbine và tạo ra điện;
· Năng lượng Sinh học (Bioenergy) gồm các nguồn sinh thực vật như gổ, cây mía, hay mỡ bò, v.v… để tạo ra hơi nóng hay điện, hoặc tạo ra nguồn năng lượng cho các phương tiện vận chuyển;
· Năng lượng Mặt trời gồm các cell voltaic chuyển tải ánh sáng mặt trời và biến thành điện năng;
· Năng lượng Thủy triều dựa trên sự thay đổi thủy triều hay sóng nước (waves) làm xoay chuyển các rotors của các turbine và tạo ra điện;
· Năng lượng Sinh khối (Biomass energy): Xuyên qua hiện tượng quang hợp (photosynthesis), diệp lục tố (chlorophyll) trong cây tiếp nhận năng lượng từ mặt trời chuyển đổi CO2 trong không khí và nước dưới đất thành carbohydrate trong cây. Và khi đốt cây để cho ra sức nóng hay điện, sẽ lại phóng thích lại khí carbonic và nước. Do đó, năng lượng nầy tuy được gọi là năng lượng tái tạo, nhưng vẫn phóng thích ra CO2.
Trong số 187 quốc gia đã nộp bản kết ước, hứa hẹn sẽ hạn chế việc phát thải khí nhà kính, cũng như thực hiện thỏa thuận "Khí hậu Xanh" và kết quả đầu tiên sẽ được thông báo vào năm 2020. Sau đây là liệt kê một số "lời hứa" tiêu biểu:
1 - Lời hứa của Mỹ
Hoa Kỳ năm 2014 đã có một bước tiến quan trọng khi ấn định mục tiêu giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính từ nay đến sau năm 2020.
Washington cam kết cho đến năm 2025 sẽ giảm 26% đến 28% so với năm 2005.
Với vị trí của một quốc gia phát thải khí carbonic vào bầu khí quyển thứ hai của thế giới, TT Obama nhấn mạnh đến các biện pháp mới hoặc đã có, hứa «sẽ đưa thế giới đến một hiệp ước toàn cầu về khí hậu». Điều cần nhấn mạnh là, Hoa Kỳ phát thải khoảng 7 tỷ tấn CO2 trong năm 2014, và sản xuất khoảng 19% sản phẩm toàn cầu.
Sơ đồdưới đây cho chúng ta thấy tỷ lệ các loại năng lượng tái tạo năm 2012 ở Hoa Kỳ.
Năm 2011, năng lượng tái tạo sản xuất tại Hoa Kỳ chiếm 11,7% trên tổng số năng lượng toàn quốc (2,245 quadrilloin BTU) qua mặt năng lượng hạt nhân (2,125 quadrillon BTU).
Nhưng vào năm 2014, tỷ lệ nầy giảm xuống còn 11,4%.
Vì sao?
Mặt dù năng lượng mặt trời tăng nhanh, nhưng nguồn thủy điện, chiếm 60,2% nguồn năng lượng tái tạo vào năm 2010 nhưng lại giảm vì ảnh hưởng tai hại của nguồn năng lượng nầy lên môi trường và hệ sinh thái trong vùng
Tuy vậy, Hoa Kỳ vẫn lạc quan khi hành pháp Obama tuyên bố qua ước tính của Phòng thí nghiệm Năng lượng Tái tạo Quốc gia (Department of Energy's National Renewable Energy Laboratory – NREL) thuộc Bộ Năng lượng, rằng nước nầy sẽ đạt được tỷ lệ 50% trong việc xử dụng năng lượng tái tạo cho đến năm 2050. Cũng như Hoa Kỳ sẽ tập trung vào việc phát triển mạnh các loại năng lượng tái tạo chánh yếu như: - Năng lượng Gió – Năng lượng Mặt trời – Năng lượng Sinh học – Năng lượng Địa nhiệt – và Năng lượng Thủy điện.
2 - Lời hứa của Canada-Vancouver-Thi đua zero carbon
Châm ngôn của Canada là giảm mạnh việc tiêu thụ năng lượng hóa thạch, và đây là mục tiêu chung của tất cả các Thị trưởng của các tỉnh bang tham gia vào nỗ lực tập thể này.
Mục tiêu của việc nầy là thi đua "Zero Carbon".
Thị trưởng Vancouver Gregor Robertson chia sẻ:"Các nhà ở của chúng tôi được xây dựng theo các tiêu chuẩn sinh thái nghiêm ngặt nhất trên toàn Bắc Mỹ. Chúng tôi muốn giảm được lượng khí thải carbonic đến 80% trước 2050. Bắt đầu từ năm 2050, chúng tôi sẽ chỉ sử dụng năng lượng tái tạo… Chính trong lĩnh vực phát triển bền vững mà chúng tôi tạo được nhiều công ăn việc làm nhất. Nhờ vậy, chúng tôi có được tốc độ phát triển kinh tế nhanh nhất trong các đô thị Canada" (theo l'Observateur, của OCDE, tháng 11/2015).
Để thực hiện kết ước trên, các nhà quy hoạch chú trọng đến nhiều lãnh vực như, từ quy hoạch đô thị, đến giao thông vận tải, hay sử dụng năng lượng tái tạo. Cũng cần nên biết, hiện nay, tại Vancouver, riêng về giao thông, gần 50% việc đi lại được thực hiện không cần xe hơi mà bằng những phương tiện công cộng.
3 - Lời hứa của New Zealand
Riêng cho New Zealand, nguồn năng lượng táo tạo cho xứ nầy chiếm 38% tổng số năng lượng dùng cho toàn quốc, phần lớn dùng cho điện năng để thắp sáng.
New Zealand hứa sẽ hạn chế phát thải 30% so với định mức của năm 2005 vào năm 2030. Điều nầy không bắt buột phải tăng việc phát triển năng lượng tái tạo mà còn là tăng việc "trồng rừng" để hấp thụ khí carbonic cũng như việc "thu mua thán khí" từ những quốc gia ít phát thải khí carbonic trong quá trình phát triển. (Chương trình nầy nằm trong việc thỏa thuận mua bán dưới danh nghĩa "international carbon credit" mà Thượng đỉnh COP21 cho phép. Việc nầy đã bị nhiều quốc gia phản đối, nhứt là những quốc gia chậm phát triển).
New Zealand sẽ đặt trọng tâm vào việc phát triển Năng lượng Gió để thay thế năng lượng hóa thạch, và năng lượng Địa nhiệt sẽ thay thế lượng khí đốt dùng hiện nay.
4 - Lời hứa của Ấn Độ
Là một quốc gia phát khí carbonic đứng hàng thứ tư trên thế giới với 2,75 tỷ tấn thán khí cho năm 2014, chiếm 6% lượng phát thải toàn cầu, Ấn Độ vừa cam kết giảm bớt lượng thải khí CO2 và phát triển năng lượng tái tạo, góp phần cải thiện môi trường.
Ngày 01/10/2015, Ấn Độ trình lên LHQ một bản báo cáo với nội dung cam kết đẩy mạnh vai trò của các loại năng lượng tái tạo và giảm bớt lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Mặc dù không đi sâu vào chi tiết, nhưng New Delhi hứa từ nay cho đến năm 2030 Ấn Độ sẽ cố gắng giảm 35 % lượng khí thải carbonic so mức phát thải vào năm 2005. Ngoài ra New Delhi cũng kết ước phát triển năng lượng tái tạo để trong 15 năm nữa, năng lượng sạch bảo đảm đến 40% nhu cầu tiêu thụ của quốc gia Nam Á này. Tỷ lệ năng lượng tái tạo trên được sử dụng tại Ấn Độ hiện nay chỉ là 12 % theo thẩm định của tổ chức bảo vệ môi trường Greenpeace.
Tuy nhiên để đạt được mục tiêu nâng tỷ lệ năng lượng sạch đang từ 12% lên thành 40% Ấn Độ cần được quốc tế hỗ trợ cả về phương diện tài chính lẫn công nghệ. Tuy "hứa" như trên đây, nhưng Ấn Độ vẫn trách các quốc gia đã phát triển như sau:"Ấn Độ biện minh cho quan điểm của mình và đòi được quyền phát triển. Theo báo Le Monde,Pháp, Ấn Độ trước hết muốn bảo vệ quyền lợi riêng của quốc gia mình là:"Ở một đất nước mà hàng trăm triệu hộ gia đình chưa có nhà vệ sinh, không có đủ điện nước để sinh hoạt, thì việc chống biến đổi khí hậu vẫn là một điều gì đó còn trừu tượng xa vời, một thứ xa xỉ phẩm mà người nghèo chưa dám nghĩ tới. Các nhà phân tích đan cử một thí dụ điển hình cho sự tương phản giữa các quốc gia ở Bắc và Nam bán cầu:"người giàu muốn đóng tiền bảo hiểm nhà cửa, trong khi người nghèo bữa ăn chưa no, tiền đâu mà tính đến chuyện mua nhà".
Vì thế cho nên, để đạt được mục tiêu, hội nghị COP21, cần phải giải quyết trước hết một vấn đề:"các nước giàu chịu chi bao nhiêu tiền và trong bao lâu, để khuyến khích giúp đỡ các nước nghèo (hay các quốc gia đang phát triển) nỗ lực chống biến đổi khí hậu. Hiện tại vẫn có hơn 300 triệu dân Ấn Độ không có điện và quốc gia đông dân này thường xuyên bị mất điện. (Ngân hàng Thế giới (World Bank) đã cho Ấn Độ vay với lãi suất nhẹ 1,5 Tỷ US$ trong khoảng thời gian 2015 – 2019 để xây dựng các hệ thống "nhà vệ sinh" cho dân chúng. Hiện tại có 3/5 dân chúng sống ở nông thôn đi làm vệ sinh ngoài đồng và 1/10 tỷ lệ tử vong của xứ nầy là do tình trạng vệ sinh kém).
5 – Lời hứa của Uc Châu - Australia
TỶ lệ các loại năng lượng táo tạo ở Úc vào năm 2010 như sau:
Năm 2006, tổng số năng lượng tái tạo ở Úc chiếm 4%. Nhưng đến năm 2012, tỷ lệ trên đã tăng lên 13,14% trên tổng lượng điện năng dùng cho cả nước. Thật quả là một tiến bộ vượt bực chỉ trong vòng 6 năm mà thôi. Trong số đó, thủy điệnchiếm 57,8%, năng lượng Gió, 26%, năng lượng Sinh hóa, 8,1%, năng lượng Mặt trời, 8%, năng lượng Địa nhiệt 0,002% và năng lượng Thủy triều 0,001%.
Ở quốc gia nầy, đây là một chính sách quốc gia nhằm đáp ứng sự thay đổi khí hậu toàn cầu. Chính nhờ vậy mà sự thay đổi nhanh chóng nầy có hy vọng đạt được chỉ tiêu của COP21 vào năm 2020 cho quốc gia nầy.
6 – Lời hứa của Nhật Bản
Nhựt Bản hứa là sẽ tăng cường việc xây dựng cơ sở cho các loại năng lượng tái tạo lên đến 22 hoặc 24% so với tổng lượng năng lượng dùng cho cả nước vào năm 2030. Chỉ trong khoảng thời gian từ năm 1970 đến 2012, tỷ lệ năng lượng tái tạo xử dụng toàn quốc Nhựt giảm từ 25% xuống còn 10% chỉ vì chính sách "Feed-in tariff" của chánh phủ làm cho những nhà đầu tư không thích thú trong việc xây dựng năng lượng tái tạo nữa.
Chúng ta chờ xem những thay đổi của Nhựt Bản trong Thỏa thuận COP21 lần nầy.
Thay lời kết
Qua những ghi nhận về cung cách hành xử của một số quốc gia kể trên trong việc thì hành các thỏa thuận ký kết trong ngày cuối cùng của Thượng COP21, người viết có vài suy nghĩ chia sẻ trong phần cuối của bài viết như sau:
Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (International Energy Agency-IEA), hiệu ứng khí nhà kính toàn cầu hầu như không thay đổi trong vài năm trở lại đây. Kết luận nầy cho thấy tổng lượng khí do con người phát thải vào bầu khí quyển năm 2014 vẫn tương đương trong năm 2013. Và đặc biệt, năm 2015, hiệu ứng trên có phẩn giảm nhẹ so với 2014.
Điều nầy có thể kết luận là do việc Âu Châu khai triển năng lượng Gió và Mặt trời rất nhiều trong năm nay, cũng như Trung Cộng cũng tăng trưởng nhiều trong hai lãnh vực nầy.
Thử tiên đoán một số viễn tượng có thể xảy ra trong vài năm tới như:
· Trung Cộng có thể bớt xử dụng than đá làm năng lượng, nhưng vì người dân sẽ "giàu" hơn, do đó phát thải khí carbonic nhiều hơn do việc có nhiều xe di chuyển và nhu cầu cho mức sống cao hơn trước.
· Ấn Độ, một quốc gia đang phát triển tiếp tục xử dụng năng lượng hóa thạch để phát triển như tiên liệu của Nhóm thinktank Bjorn Lomborg, Copenhagen.
· Cũng như Brazil tiếp tục giải quyết vấn đề thay đổi khí hậu toàn cầu theo quan niệm và tình trạng kinh tế của chính quốc, nghĩa là "bất chấp" "thỏa thuận lịch sử COP21".
Trên đây là ba quốc gia phản đối, không tham gia vào danh sách 100 nước chấp thuận thực thi kết ước của Thỏa thuận COP21.
Chuyện gì sẽ xảy ra trong lúc các nước giàu tiếp tục hạn chế sự phát thải thán khí bằng công nghệ sạch và các quốc gia nghèo khác tiếp tục "hứa" để mà hứa?
Rỏ ràng là năng lượng thay thế là cần thiết để giảm hiệu ứng nhà kính. Nhưng đầu tư vào việc nầy cần một ngân khoản lớn, đôi khi vượt khỏi khả năng của chánh phủ và tư nhân, cũng như một số yếu tố kinh tế trong xã hội cần phải nghiên cứu thêm nữa…có thể ảnh hưởng lên sự phát triển quốc gia.
Chính vì vậy, một gợi ý khác là con người cần phải động não nhiều hơn để truy tìm một phương hướng mới hầu giải quyết nhiều vấn đề là:
· Làm cách nào để sống được trong một bầu trời có lượng khí nhà kính cao?
· Làm cách nào để phát triển nông phẩm trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt như hạn hán hay ẩm ướt, nóng bức hay lạnh lẽo?
· Làm cách nào để bảo vệ nguồn protein trong thiên nhiên như gia súc trên đất, trong không khí, và thủy sản trong nước trong các điều kiện trên?
Nghĩ và giải quyết từng phần những điều trên đây có thể làm cho thế giới đở phải tốn nhiều nhân lực, tài lực, và thời gian tranh cãi để đưa đến một quyết định trong đó, có rất nhiều thành viên không muốn tuân thủ như kinh nghiệm của Nghị định thư Kyoto năm 1997.
Hy vọng, "Thỏa thuận lịch sử COP21" sẽ đưa các quốc gia trên thế giới đạt được nhiều đồng thuận và "tôn trọng" lời hứa của mình hơn trong tương lai…
Mai Thanh Truyết
VAST- 12/2015
___________________________________________________
Mai Thanh Truyết
http://maithanhtruyet.blogspot.com/
"A nation that destroys its soils destroys itself.
Forests are the lungs of our land, purifying the air
and giving fresh strength to our people." —Franklin D. Roosevelt
"Every Generation needs a New Revolution". - Thomas Jefferson-
Posts
