Ngày Trái Đất 2016
Cây Xanh Cho Toàn Cầu
Chúng ta bước vào năm thứ 46 của Ngày Trái Đất, ngày 22 tháng Tư năm 2016. Ngày nầy được xem như là ngày nhắc nhở hơn 7 tỷ người trên trái đất cần nên có thêm cảm hứng, trao đổi ý kiến, khơi dậy ước mơ, và nhứt là vận động và kích thích để mọi người cần hành động để bảo vệ môi trường sống của tất cả chúng ta. Hàng năm có trên một tỷ người khắp nơi, tùy theo điều kiện hiện có của mỗi quốc gia, tổ chức các cuộc vui chơi, vận động cho mọi người ý thức nhiều hơn nữa về tình trạng môi trường chung cho thế giới và riêng cho từng quốc gia.
Chủ đề cho Ngày Trái Đất năm nay là làm thế nào để đạt mục tiêu trồng 7,8 tỷ cây xanh cho trái đất. Và để nhằm đáp ứng những kết ước ở Thượng đỉnh COP21 vừa qua là làm thế nào để chấm dứt việc sử dụng năng lượng hóa thạch và thay thế bằng 100% năng lượng thay thế.
Trong suốt 45 năm qua, Ngày Trái Đất đã được cổ súy rất nhiều tại Hoa Kỳ, và từ đó, Cơ quan Bảo vệ Môi trường (US EPA) đã thông qua các dự luật như Luật Làm Sạch Không khí (Clean Air Act), Luật Tăng cường Phẩm chất Nước (Water Quality Improvement Act), Luật Bảo vệ Các Động vật có Nguy cơ bị diệt chủng (Endangered Species Act) và nhiều luật liên quan đến Môi trường khác.
Khái niệm về Ngày Trái Đất đã được đệ nạp đầu tiên do cố Thượng Nghị Sĩ Gaylord Nelson của tiểu bang Wisconsin, mất vào năm 2005. Phần thưởng dành cho ông là Phần thưởng Huy chương Tổng thống cho Tự do (President Medal of Freedom Award).
Nhưng, nhìn lại 46 năm qua, chúng ta đã làm được gì cho trái đất?
Không phải bi quan mà nói, nhưng thực tế cho thấy rằng, chúng ta càng làm cho Trái Đất "xấu thêm".
Nhiều vấn đề ngày càng trầm trọng hơn như sự hâm nóng toàn cầu ngày càng tăng dần:
- Lượng khí thải carbonic CO2 đã vượt qua nồng độ 400mg/m3 không khí tạo nên tình trạng đão lộn thời tiết mưa-gió-bão-lụt bất thường trong ba năm vừa qua do Trung tâm Mauna Loa Observatory (Hawaii) công bố vào tháng 6/2013, một điểm tới hạn trong không khí theo quan điểm của một số nhà khoa học, vì khi đạt được định mức nầy, nguy cơ thay đổi thời tiết bất thường trên trái đất sẽ khó kiểm soát được.
- Cộng thêm việc phá rừng để phát triển quốc gia càng làm tình trạng trên trầm trọng thêm ra. Và tình trạng hạn hán và ngập mặn hiện tại ở Việt Nam (3/2016) là một trường hợp điển hình chứng minh, ngoài việc xây các đập thủy điện làm giảm dòng chính lưu của sông Mekong ở thượng nguồn, và nguyên nhân quan trọng hơn nữa là do việc phá rừng ở hai bên Mekong, và việc phá rừng tràm, rừng đước để nuôi tôm ở vùng Bạc Liêu, Cà Mau làm cho sự nhiễm mặn trầm trọng thêm hơn.
- Tầng ozone trên thượng tầng khí quyển ngày càng bị tàn phá hơn nữa do các khí thải nhà kính do sự phát triển kỹ nghệ và công nghệ mới…
Tóm lại, hệ sinh thái ngày càng tệ hại hơn so với 46 năm về trước!
Lịch sử Ngày Trái Đất
Ngày Trái Đất đầu tiên được tổ chức là ngày 21 tháng 3 năm 1970, ngày đầu tiên của mùa Xuân, sau khi nhà vận động hòa bình John McCornell đã đệ nạp một dự thảo đề nghị lên UNESCO để xác định ngày vinh danh Trái Đất.
Một tháng sau đó, Thượng Nghị sĩ Gaylord Nelson sáng lập một Ngày Trái Đất khác để tạo ra một sự tỉnh thức (awareness) về việc bảo vệ môi trường sống cho con người. Đó là Ngày 22 tháng 4 năm 1970. Trước đó, ngày nầy chỉ áp dụng cho Hoa Kỳ mà thôi.
Mãi đến năm 1990, Nelson thuê Denis Hayes, một nhà hoạt động chính trị vừa mới tốt nghiệp Đại học Stanford, làm điều hợp viên cho ông để vận động khắp nước Mỹ và thuyết phục Dân biểu Pete McCloskey thuộc Calofornia làm Đồng Chủ tịch cho chiến dịch vận động hành lang cho Ngày Trái Đất. Và, ngày nầy biến thành Ngày Trái Đất của thế giới với 141 quốc gia công nhận ngay sau đó.
Cuộc Hành trình của Ngày Trái Đất
Từ ngày thành lập, một hệ thống Mạng lưới Ngày Trái Đất (Earth Day Network) được thiết lập để cố súy việc tham gia của tất cả người dân sống trên địa cầu, và có trách nhiệm hành động trên toàn thế giới. Ngày nầy năm 1990 ghi nhận có 200 triệu người trên 141 quốc gia tham dự.
School children take part in an awareness programme on the eve of World Earth
Day in Mirzapur, Uttar Pradesh on Tuesday. Photo: PTI
Ngày Trái Đất năm 2000, có 5000 NGO về môi trường và 184 quốc gia hưởng ướng. Trong năm nầy, Hayes tập trung vận động về vấn đề năng lượng sạch và sự hâm nóng toàn cầu. Từ đó, Nghị định thư Kyoto (Kyoto Protocol) về môi trường toàn cầu ra đời tại Kyoto, Japan năm 1997, đặt nền tảng cho sự giảm thiểu sự phóng thích khí thải CO2 vào không khí lấy tiêu chuẩn vào năm 1990.
Ngày Trái Đất năm 2010, để kỷ niệm 40 năm, 225.000 người tụ tập trước National Mall bắt đầu cuộc đi bộ cho việc thay đổi khí hậu toàn cầu và kết ước trồng 1 tỷ cây cho thế giới. Kết ước nầy đã hoàn tất năm 2012.
Năm vừa qua, để kỷ niệm 45 năm ngày Trái Đất, Mạng lưới Ngày Trái Đất tung ra chiến dịch vận động Thế hệ Xanh (Green Generation) nhằm mục đích giảm thiểu sự phát thải khí carbonic qua việc áp dụng các nguồn năng lượng thay thế, kêu gọi sự tiêu thụ năng lượng một cách bền vững (sustainable), sáng kiến tạo ra và thực thi nền kinh tế xanh (green economy). Muốn được vậy, chúng ta cần phải triệt để làm những việc sau đây:
- Cần có thêm nhiều chiến lược cải cách tích cực hơn nữa;
- Luật lệ về môi sinh nghiêm khắt và cứng rắn hơn.
Tại sao chúng ta phải cổ súy Ngày Trái Đất?
Hiện tại, vấn đề hâm nóng toàn cầu là một vấn đề thiết yếu cho thế giới, vì có thể nói sự gia tăng khí CO2 vào bầu khí quyển là do CON NGƯỜI. Và sự gia tăng nầy ngày càng trầm trọng hơn, bất thường hơn so với giai đoạn từ 1300 năm trước cho đến năm 1900.
Như đã trình bày ở phần trên, khi nhiệt độ không khí tăng lên, các hiện tượng như: các luồng khí nóng tạo ra nhiều hơn, bệnh tật lan rộng nhanh hơn, vùng sinh thái cho thú vật và cây cỏ thay đổi do sự khắc nghiệt của nhiệt độ, mưa bão và hạn hán bất thường và thay đổi thường xuyên v.v…
Các ảnh hưởng trên làm đảo lộn cơ thể và cuộc sống của con người:
§ Con Cóc Vàng (Golden Toad) là động vật đầu tiên bị tiệt chủng do hiện tượng trên.
§ Hiện tượng nầy gây ra thêm sự truyền nhiễm các bịnh như bịnh sốt rét, bịnh Lyme (bọ chét có trên thân thể của con nai), bịnh sốt xuất huyết (dengue) v.v…
Các nhà khoa học tiên đoán rằng, sự hâm nóng toàn cầu có thể tăng từ 1,4 đến 6oC vào cuối thế kỷ 21 nầy. Điều nầy cũng đã được Thượng đỉnh COP21 lập lại tại Paris vào tháng 12, 2015. Nhiều khoa học gia tiên đoán rằng:
§ Sẽ có trên 60.000 người chết hàng năm do sự biến đổi trên, trong đó 95% nạn nhân sống trong các quốc gia đang phát triển.
§ Về sức khỏe: Nếu nhiệt độ tăng cộng thêm độ ẩm của không khí kéo dài nhiều ngày, và ban đêm nhiệt độ không hạ thấp xuống, hiện tượng trên có thể làm chết người. Tính khí con người có thể thay đổi và trở nên nóng tánh dễ dàng hơn.
§ Thiên tai: Mưa gió bất thường, nóng lạnh thay đổi đột ngột ảnh hưởng lên sức khỏe và mức an toàn của con người (nạn cháy rừng xảy ra do khí nóng kéo dài nhiều ngày). Nóng nơi nầy sẽ tạo ra ẩm ướt nơi khác, từ đó, tình trạng lũ lụt và hạn hán sẽ thường xảy ra cho nhân loại.
§ Phẩm chất không khí giảm: Tình trạng trên làm cho lớp khí ozone gần đất (ground-level ozone) tăng thêm làm cho con người khó thở..
§ Dị ứng: Khí nóng và khí CO2 tăng cao sẽ làm cây cỏ mọc nhanh hơn, do đó tạo ra dị ứng cho con người, thí dụ như phấn của cây Ivy độc (poison ivy) làm giảm khả năng sinh sản.
§ Bịnh tật lan tràn: Khí nóng sẽ làm nước biển ấm hơn, chính vì thế vi trùng bịnh kiết lỵ và một số bịnh dịch khác có thể di chuyển theo dòng nước ấm và dịch sẽ lan rộng nhanh hơn.
§ Ảnh hưởng lên thực phẩm: Nguy cơ ảnh hưởng lên mức sản xuất ngủ cốc, rau đậu, trái cây, gia súc, và nghề đánh cá. Sự thay đổi khí hậu có thể làm tăng giá thực phẩm tiêu dùng lên khoảng 50% đến 60% cho năm 2030.
§ Mức sản xuất ngủ cốc và gia súc giảm do nạn hạn hán và ngập lụt xảy ra bất thường.
§ Ở các vùng nhiệt đới như ở Việt Nam, việc trồng trọt dựa theo gió mùa sẽ phải thiết lập hệ thống dẩn thủy nhập điền để duy trì mức sản xuất. Do đó, chi phí sẽ tăng cao và năng suất sẽ thấp đi.
§ Vì thay đổi khí hậu, đất sẽ dễ bị chai cằn vì độ ẩm làm cho đất không có đủ điều kiện "nghĩ ngơi" và tái tạo lại tính màu mờ thiên nhiên.
§ Côn trùng và sâu bọ nảy sinh nhiều hơn nếu mùa nóng kéo dài.
§ Sau cùng, kỹ nghệ đánh cá sẽ giảm thiểu vì nước biển nóng lên và rong rêu sẽ sinh sôi nảy mở nhiều hơn làm giảm lượng oxygen trong nước, từ đó, ảnh hưởng lên mức sinh sản của cá tôm.
Tất cả sẽ làm giảm thiểu nguồn lương thực cho con người và nạn đói có thể xảy ra ở nhiều nơi vì các nước giàu không còn nhiều khả năng để cưu mang các quốc gia nghèo như Phi Chầu và Á Châu.
Những tệ trạng đã và đang xảy ra cho chúng ta như dự kiến trên đây do chính chúng ta là thủ phạm.
Vì vậy, chúng ta cần tỉnh thức hơn nữa để vận động Mạng lưới Ngày Trái Đất. Hiện tại, Mạng Lưới quốc tế nầy thu hút trên 22.000 tổ chức NGO trên khắp 192 quốc gia, quy tụ hơn 30.000 nhà giáo dục, điều hợp hàng ngàn dự án phát triển và bảo vệ môi trường hàng năm.
Tuy vậy vẫn chưa đủ!
Sự lưu tâm, cổ súy, và cam kết vận động cho Ngày Trái Đất vẫn chưa đạt được kết quả mong muốn.
Ngày Trái Đất phải thực sự là một diễn biến dân sự lớn nhứt thế giới để mọi người cùng hiểu và cùng làm với nhau để bảo vệ Trái Đất của chúng ta.
Những cản ngại cho Ngày Trái Đất
Những thương thuyết quốc tế về viễn tượng hâm nóng toàn cầu bắt đầu từ Thượng đỉnh Rio de Janeiro (Rio Summit), Ba Tây năm 1992. Vào năm 1997, Nghị định Thư Kyoto ra đời ở Japan với nhiều quyết định cho toàn cầu trong đó, tất cả các quốc gia hứa sẽ giảm sự phát thải khí carbonic (CO2) vào năm 2005 ngang bằng với lượng phát thải của mỗi quốc gia ở năm 1995. Đều nầy đã được nhắc lại ở Nghị định thư Kyoto (Kyoto Protocol) một lần nữa vào năm 2005, ở Chương trình Hành động ở Bali (Bali Action Plan) năm 2007, và nhắc nhở việc thực thi ở Copenhagen năm 2009 với mục tiêu chung là giới hạn sự hâm nóng toàn cầu dưới 20C.
Và từ đó đến nay, qua nhiều hội nghị, để cuối cùng kỳ Hội nghị kỳ thứ 21 ra đời từ ngày 30 tháng 11 cho đến 11 tháng 12, tại Paris đã diễn ra "Hội nghị kỳ thứ 21 về Thỏa thuận Khái niệm Căn bản về Thay đổi Khí hậu của mọi Thành viên Liên Hiệp Quốc" (21th Session of the Conference of the Parties to the United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC). Đây là một thượng đỉnh hết sức quan trọng cần thiết để đi đến một giải pháp đồng thuận về sự biến đổi khí hậu áp dụng cho mọi quốc gia nhằm mục tiêu gìn giữ sự hâm nóng toàn cầu tăng trưởng dưới 20C cho đến cuối thế kỷ 21 nầy.
Theo thống kê năm 2014, trong 10 quốc gia thải khí nhà kính nhiều nhứt tạo ra 70% tổng lượng khí thải, trong đó Liên hiệp Âu Châu (LHAC), gồm 28 quốc gia thành viên (EU) phát thải 4 tỷ tấn khí Carbonic, chiếm hạng ba sau Trung Cộng và Hoa Kỳ (7,2 tỷ). Tuy nhiên, hiện tại (2016) có chín quốc gia trong LHAC đã đạt được mục tiêu quy định cho năm 2020 về năng lượng tái tại.
Hiện tại, Trung Cộng là quốc gia phát thải khí carbonic (CO2) lớn nhứt vào không khí vào khoảng 10 tỷ tấn, chiếm khoảng 21% lượng khí thải toàn cầu. Theo thống kê năm 2014, TC tiêu thụ 1.962,4 triệu tấn than, tức 50,6% tổng lượng than trên thế giới.
Từ các số liệu trên cho thấy là thế giới cần phải có biện pháp chế tài như thế nào để chận đứng việc sử dụng năng lượng hóa thạch của các quốc gia đông dân số và đang phát triển như Trung cộng và Ấn Độ (phát thải 2,9 tỷ).
Vì vậy, Ngày Trái Đất vẫn là một ngày quan trọng cho thế giới cần lưu tâm về giá trị của Nhân loại, vì đây là một hướng bảo vệ môi sinh tích cực nhứt.
Bạn làm gì cho Ngày Trái Đất nầy?
Cung cách hành xử của chúng ta đối mặt trước vấn nạn hâm nóng toàn cầu là cần phải có những hành động tích cực thích ứng với xã hội và môi trường chúng ta đang sinh sống.
Đó là:
· Cùng nhau vận động với chính quyền sở tại để thúc đẩy tiến trình áp dụng và thực thi những lời hứa trong Thượng đỉnh COP21;
· Ủng hộ vận động cho các dân cử địa phương cũng như trung ương có khuynh hướng bảo vệ môi sinh và đề xướng chính sách cân bằng phát triển/môi trường;
· Và sau hết, đối với mỗi người trong chúng ta, việc thay đổi và điều chỉnh cuộc sống hàng ngày cho thích ứng với nguy cơ hiện tại như: tiết kiệm năng lượng, xử dụng nước sinh họat hợp lý, không bừa bãi hay phí phạm, và nhất là lượng hấp thụ lương thực, thực phẩm cần phải được hạn chế vừa đủ cung ứng cho nhu cầu cơ thể mà thôi.
Có được như vậy, may ra, chúng ta vừa bảo vệ được sức khỏe, vừa có thể kéo dài thêm đời sống của hành tinh chúng ta đang cư ngụ. Ngày Trái Đất trong suy nghĩ mới không phải là ngày 22 tháng tư hàng năm, mà phải là Ngày Trái Đất là Mỗi Ngày (Earth Day is Every Day).
Hướng đến Tương Lai
Climate Education Week - April 16-23
Earth Day's Global 2016 Theme: Trees For The Earth.
Qua các dữ kiện nêu trên, điều cần thiết là mỗi chúng ta trong cộng đồng thế giới cần phải có quyết tâm và nghị lực để thúc đẩy việc giảm thiểu sự phát thải khí nhà kính. Phát nguồn từ mỗi chúng ta trong gia đình, lan tỏa ra ngoài cộng đồng; để rồi từ đó gợi hứng cho từng thành phố và từng quốc gia. Có được như vậy, chính chúng ta mới xứng đáng là công dân của toàn cầu.
Và Ngày Trái Đất năm nay nhắm mục tiêu trong 5 năm tới, và để kỷ niệm 50 năm thành lập là chúng ta "phải" trồng cho được 7,8 tỷ cây xanh.
Tại sao phải là 7,8 tỷ cây xanh?
Vì trái đất trung bình mất 15 tỷ cây xanh hàng năm, tương đương với 48 sân đá banh trong mỗi phút. Và để đánh dấu Ngày Trái Đất thứ 50 vào năm 2020 việc trồng 7,8 tỷ cây xanh tương ứng với dân số trên thế giới vào thời điểm nầy là 7,8 người – Một Cây Xanh cho Mỗi Người dân toàn cầu.
Làm như vậy, mỗi chúng ta sẽ đóng góp vào ba mục tiêu chánh. Đó là:
- Cây xanh làm dịu bớt sự thay đổi khí hậu và sự ô nhiễm. Việc trồng cây hấp thụ khí carbonic trong bầu khí quyển của chúng ta. Theo tính toàn, chỉ cần 96 cây cũng đủ để hấp thụ khí CO2 của một người thở ra trong một năm; Cây xanh cũng hấp thụ các mùi và các khí khác như Oxid Nitrogen (NOx), khí Ammoniac (NH3), Sulfur dioxid (SO2), và Ozone (O3), cũng như cây xanh tác dụng như một "máy lọc" những hạt bụi nhỏ (particulate) trong không khí.
- Cây xanh bảo vệ sự đa dạng sinh học (bio-diversity). Trồng cây đúng vị trí, cây sẽ bảo vệ sự tiệt chủng của một số loài vật cũng như cung cấp vùng trú ẩn cho một số loài khác và tái lập lại nguyên trạng hệ sinh thái đã bị con người hủy hoại.
- Cây xanh giúp đở cộng đồng và bảo vệ nguồn sống của con người. Trồng cây xanh là giúp cho cộng đồng hoàn thành được mục tiêu kinh tế dài hạn và sự bền vững môi trường cũng như cung cấp thực phẩm, năng lượng, và lợi tức v.v…Nhiều nghiên cứu cho thấy nếu trường học được che phủ bởi cây xanh sẽ giảm thiểu các bịnh về phổi và bịnh suyễn (asthma) cũng như giúp đở các em học sinh bị chứng ADHA tập trung hơn. (ADHD-Attention Deficit Hyperactivity Disorder). Cây xanh cũng có liên quan mật thiết với việc giảm thiểu tội ác, làm tăng thêm giá trị của căn nhà bạn, làm cho sự kết nối với xã hội cao hơn (higher social cohesion), cùng nhiều yếu tố xã hội và tâm lý khác v.v…
Đó là hàng trăm Hành động vì Cây Xanh và cho Cây Xanh!
Hiện đã có 176 Quốc gia và 50 Tiểu bang Hoa Kỳ đáp ứng cho Ngày Trái Đất năm nay.
Tại London, một nhóm chuyên viên quốc tế trong ngày 22/4 năm 2015 đã yêu cầu tất cả chính quyền của mỗi quốc gia cần thi hành triệt để và cam kết trong cuộc chiến "biến đổi khí hậu" là thực hiện "xã hội không carbon vào năm 2050" (zero-carbon society).
Nhiều NGO khẩn thiết kêu gọi và cho rằng thời điểm nầy là "cơ hội cuối cùng" cho việc giảm thiểu và chấm dứt sự hâm nóng toàn cầu.
Tất cả kêu gọi quyết tâm hành động:
- Giới hạn sự gia tăng nhiệt độ dưới 2oC cho thế kỷ 21;
- Cố gắng giữ mức phát thải CO2 dưới 1.000 gigatonnes (billion tonnes);
- Tạo dựng Xã hội không carbon vào năm 2050;
- Tinh thần liên đới: Nước giàu giúp nước nghèo;
- Đẩy mạnh công nghệ và sáng kiến "sạch";
- Chiến lược toàn cầu cần thông báo cho thế giới biết về sự thiệt hại do sự thay đổi khí hậu;
- Bảo vệ hệ sinh thái bằng cách bảo vệ rừng và vùng biển, hai nơi hấp thụ khí carbonic;
- Cung cấp và viện trợ tài chánh cho các quốc gia phát triển nhằm tiết giảm việc phát thải khí nhà kính.
Người viết hy vọng những thông tin trên giúp cho người Việt hải ngoại và quốc nội nhận diện rõ hơn nguy cơ của sự hâm nóng toàn cầu và mối quan tâm của thế giới trước vấn nạn nầy.
Đối với người Việt chúng ta, mọi phí phạm cho dù nhỏ nhoi cũng đã góp phần vào việc Hâm Nóng Toàn Cầu như: - tránh lạm dụng nguồn nước sạch, - tránh phí phạm nguồn thực phẩm (nhứt là khi đi ăn ở các nhà hàng All you can eat), - tránh phí phạm nguồn giấy (in ấn cần hai mặt giấy, dùng giấy recycled, trong nhu cầu vệ sinh cần tiết kiệm nước như nếu đi "1" cần bấm nút "1/2 bồn cầu, đi "2" bấm cả bổn v.v…), - tránh phí phạm xăng dầu (tắt máy xe khi không cần thiết, lạm dụng máy lạnh trong xe, xài xe ít tốn năng lượng, v.v…), - trong nhà chỉ bật đèn khi cần thiết, ra vào nhớ tắt điện, - máy điện toán cần phải tắt sau khi sử dụng, v.v…
Ý thức được và làm được những sự việc "nhỏ nhoi" kể trên cũng đã góp phần không nhỏ vào việc bảo vệ môi trường sống của chính chúng ta và của toàn cầu…
Và có làm như thế, các thế hệ về sau, sẽ không trách cứ chúng ta đã để lại một món nợ Môi Trường cho chúng.
Nên nhớ, chúng ta hiện diện và sống trên hành tinh nầy chỉ là một sự vay mượn, và khi ra đi…chúng ta phải để lại cho thế hệ sau một Môi Trường Nguyên Thủy trong sạch như lúc đầu…
Mong lắm thay!
Mai Thanh Truyết
Kỷ niệm Ngày Trái Đất 22-4-2016
Lời Đức Dalai Lama: Khi con người còn sống, chúng ta phải nghĩ đến các thế hệ tương lai: Một môi trường sạch được xem là nhân quyền giống như bao quyền khác. Vì vậy, một phần trách nhiệm của chúng ta về người khác là đảm bảo rằng thế giới mà ta đang sống là khỏe mạnh, nếu không nói là khỏe mạnh hơn cái ta đã thấy.
(As people alive today, we must consider future generations: a clean environment is a human right like any other. It is therefore part of our responsibility toward others to ensure that the world we pass on is as healthy, if not healthier, than we found it).
________________________________________
Mai Thanh Truyết
http://maithanhtruyet.blogspot.com/
"The Love of my Country will be the ruling
Influence of my Conduct." - George Washington
Posts
