Thượng đỉnh COP21 – Rồi sao nữa?

Phần II – Những lời hứa và khả năng thực hiện

 

 

Năng lượng tái tạo (renewable energy) là những phương sách được thảo luận nhiều trong suốt Thượng đỉnh Paris COP21. Các loại năng lượng nầy gồm:

 

·         Năng lượng Thủy điện có được do dòng chảy của nước qua một turbine, và được biến đổi thành điện năng. Loại năng lượng nầy trong 10 năm trở lại đây không được khuyến khích vì, dù không phát thải thán khi nhưng về lâu về dài sẽ làm đão lộn hệ sinh thái của vùng và mức thiệt hại vật chất và môi trường sẽ cao hơn nguồn điện năng nhận được;

·         Năng lượng Địa nhiệt (Geothermal energy) là sức nóng từ lòng trái đất. Nguồn năng lượng nầy gồm vùng đất cạn (shallow ground) đến nước nóng hoặc đá nóng ở phía dưới mặt đất khoảng vài dặm; hay hơn nữa ở tận sâu đạt đến nhiệt độ thật cao làm đá "chảy ra" gọi là magma. Loại năng lượng nầy được dùng để sưởi ấm hay biến thành điện năng;

·         Năng lượng Gió gồm những cánh quạt xoay do nguồn gió và biến nguồn nầy quay các rotors của turbine và tạo ra điện;

·         Năng lượng Sinh học (Bioenergy) gồm các nguồn sinh thực vật như gổ, cây mía, hay mỡ bò, v.v… để tạo ra hơi nóng hay điện, hoặc tạo ra nguồn năng lượng cho các phương tiện vận chuyển;

·         Năng lượng Mặt trời gồm các cell voltaic chuyển tải ánh sáng mặt trời và biến thành điện năng;

·         Năng lượng Thủy triều dựa trên sự thay đổi thủy triều hay sóng nước (waves) làm xoay chuyển các rotors của các turbine và tạo ra điện;

·         Năng lượng Sinh khối (Biomass energy): Xuyên qua hiện tượng quang hợp (photosynthesis), diệp lục tố (chlorophyll) trong cây tiếp nhận năng lượng từ mặt trời chuyển đổi CO2 trong không khí và nước dưới đất thành carbohydrate trong cây. Và khi đốt cây để cho ra sức nóng hay điện, sẽ lại phóng thích lại khí carbonic và nước. Do đó, năng lượng nầy tuy được gọi là năng lượng tái tạo, nhưng vẫn phóng thích ra CO2.

 

Trong số 187 quốc gia đã nộp bản kết ước, hứa hẹn sẽ hạn chế việc phát thải khí nhà kính, cũng như thực hiện thỏa thuận "Khí hậu Xanh" và kết quả đầu tiên sẽ được thông báo vào năm 2020. Sau đây là liệt kê một số "lời hứa" tiêu biểu:

 

1 - Lời hứa của Mỹ

 

Hoa Kỳ năm 2014 đã có một bước tiến quan trọng khi ấn định mục tiêu giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính từ nay đến sau năm 2020.

Washington cam kết cho đến năm 2025 sẽ giảm 26% đến 28% so với năm 2005.

Với vị trí của một quốc gia phát thải khí carbonic vào bầu khí quyển thứ hai của thế giới, TT Obama nhấn mạnh đến các biện pháp mới hoặc đã có, hứa «sẽ đưa thế giới đến một hiệp ước toàn cầu về khí hậu». Điều cần nhấn mạnh là, Hoa Kỳ phát thải khoảng 7 tỷ tấn CO2 trong năm 2014, và sản xuất khoảng 19% sản phẩm toàn cầu. 

Sơ đồdưới đây cho chúng ta thấy tỷ lệ các loại năng lượng tái tạo năm 2012 ở Hoa Kỳ.

Năm 2011, năng lượng tái tạo sản xuất tại Hoa Kỳ chiếm 11,7% trên tổng số năng lượng toàn quốc (2,245 quadrilloin BTU) qua mặt năng lượng hạt nhân (2,125 quadrillon BTU).

Nhưng vào năm 2014, tỷ lệ nầy giảm xuống còn 11,4%.

Vì sao?

Mặt dù năng lượng mặt trời tăng nhanh, nhưng nguồn thủy điện, chiếm 60,2% nguồn năng lượng tái tạo vào năm 2010  nhưng lại giảm vì ảnh hưởng tai hại của nguồn năng lượng nầy lên môi trường và hệ sinh thái trong vùng

Tuy vậy, Hoa Kỳ vẫn lạc quan khi hành pháp Obama tuyên bố qua ước tính của Phòng thí nghiệm Năng lượng Tái tạo Quốc gia (Department of Energy's National Renewable Energy Laboratory – NREL) thuộc Bộ Năng lượng, rằng nước nầy sẽ đạt được tỷ lệ 50% trong việc xử dụng năng lượng tái tạo cho đến năm 2050.   Cũng như Hoa Kỳ sẽ tập trung vào việc phát triển mạnh các loại năng lượng tái tạo chánh yếu như: - Năng lượng Gió – Năng lượng Mặt trời – Năng lượng Sinh học – Năng lượng Địa nhiệt – và Năng lượng Thủy điện.

 

2 - Lời hứa của Canada-Vancouver-Thi đua zero carbon


Châm ngôn của Canada là giảm mạnh việc tiêu thụ năng lượng hóa thạch, và đây là mục tiêu chung của tất cả các Thị trưởng của các tỉnh bang tham gia vào nỗ lực tập thể này.

 

Mục tiêu của việc nầy là thi đua "Zero Carbon".

 

Thị trưởng Vancouver Gregor Robertson chia sẻ:"Các nhà ở của chúng tôi được xây dựng theo các tiêu chuẩn sinh thái nghiêm ngặt nhất trên toàn Bắc Mỹ. Chúng tôi muốn giảm được lượng khí thải carbonic đến 80% trước 2050. Bắt đầu từ năm 2050, chúng tôi sẽ chỉ sử dụng năng lượng tái tạo… Chính trong lĩnh vực phát triển bền vững mà chúng tôi tạo được nhiều công ăn việc làm nhất. Nhờ vậy, chúng tôi có được tốc độ phát triển kinh tế nhanh nhất trong các đô thị Canada" (theo l'Observateur, của OCDE, tháng 11/2015).

 

Để thực hiện kết ước trên, các nhà quy hoạch chú trọng đến nhiều lãnh vực như, từ quy hoạch đô thị, đến giao thông vận tải, hay sử dụng năng lượng tái tạo. Cũng cần nên biết, hiện nay, tại Vancouver, riêng về giao thông, gần 50% việc đi lại được thực hiện không cần xe hơi mà bằng những phương tiện công cộng. 

 

3 - Lời hứa của New Zealand

 

Riêng cho New Zealand, nguồn năng lượng táo tạo cho xứ nầy chiếm 38% tổng số năng lượng dùng cho toàn quốc, phần lớn dùng cho điện năng để thắp sáng.

 

New Zealand hứa sẽ hạn chế phát thải 30% so với định mức của năm 2005 vào năm 2030. Điều nầy không bắt buột phải tăng việc phát triển năng lượng tái tạo mà còn là tăng việc "trồng rừng" để hấp thụ khí carbonic cũng như việc "thu mua thán khí" từ những quốc gia ít phát thải khí carbonic trong quá trình phát triển. (Chương trình nầy nằm trong việc thỏa thuận mua bán dưới danh nghĩa "international carbon credit" mà Thượng đỉnh COP21 cho phép. Việc nầy đã bị nhiều quốc gia phản đối, nhứt là những quốc gia chậm phát triển).

 

New Zealand sẽ đặt trọng tâm vào việc phát triển Năng lượng Gió để thay thế năng lượng hóa thạch, và năng lượng Địa nhiệt sẽ thay thế lượng khí đốt dùng hiện nay.

 

4 - Lời hứa của Ấn Độ

Là một quốc gia phát khí carbonic đứng hàng thứ tư trên thế giới với 2,75 tỷ tấn thán khí cho năm 2014, chiếm 6% lượng phát thải toàn cầu, Ấn Độ vừa cam kết giảm bớt lượng thải khí CO2phát triển năng lượng tái tạo, góp phần cải thiện môi trường.

Ngày 01/10/2015, Ấn Độ trình lên LHQ một bản báo cáo với nội dung cam kết đẩy mạnh vai trò của các loại năng lượng tái tạo và giảm bớt lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Mặc dù không đi sâu vào chi tiết, nhưng New Delhi hứa từ nay cho đến năm 2030 Ấn Độ sẽ cố gắng giảm 35 % lượng khí thải carbonic so mức phát thải vào năm 2005. Ngoài ra New Delhi cũng kết ước phát triển năng lượng tái tạo để trong 15 năm nữa, năng lượng sạch bảo đảm đến 40% nhu cầu tiêu thụ của quốc gia Nam Á này. Tỷ lệ năng lượng tái tạo trên được sử dụng tại Ấn Độ hiện nay chỉ là 12 % theo thẩm định của tổ chức bảo vệ môi trường Greenpeace.

Tuy nhiên để đạt được mục tiêu nâng tỷ lệ năng lượng sạch đang từ 12% lên thành 40% Ấn Độ cần được quốc tế hỗ trợ cả về phương diện tài chính lẫn công nghệ. Tuy "hứa" như trên đây, nhưng Ấn Độ vẫn trách các quốc gia đã phát triển như sau:"Ấn Độ biện minh cho quan điểm của mình và đòi được quyền phát triển. Theo báo Le Monde,Pháp, Ấn Độ trước hết muốn bảo vệ quyền lợi riêng của quốc gia mình là:"Ở một đất nước mà hàng trăm triệu hộ gia đình chưa có nhà vệ sinh, không có đủ điện nước để sinh hoạt, thì việc chống biến đổi khí hậu vẫn là một điều gì đó còn trừu tượng xa vời, một thứ xa xỉ phẩm mà người nghèo chưa dám nghĩ tới. Các nhà phân tích đan cử một thí dụ điển hình cho sự tương phản giữa các quốc gia ở Bắc và Nam bán cầu:"người giàu muốn đóng tiền bảo hiểm nhà cửa, trong khi người nghèo bữa ăn chưa no, tiền đâu mà tính đến chuyện mua nhà".

Vì thế cho nên, để đạt được mục tiêu, hội nghị COP21, cần phải giải quyết trước hết một vấn đề:"các nước giàu chịu chi bao nhiêu tiền và trong bao lâu, để khuyến khích giúp đỡ các nước nghèo (hay các quốc gia đang phát triển) nỗ lực chống biến đổi khí hậu. Hiện tại vẫn có hơn 300 triệu dân Ấn Độ không có điện và quốc gia đông dân này thường xuyên bị mất điện. (Ngân hàng Thế giới (World Bank) đã cho Ấn Độ vay với lãi suất nhẹ 1,5 Tỷ US$ trong khoảng thời gian 2015 – 2019 để xây dựng các hệ thống "nhà vệ sinh" cho dân chúng. Hiện tại có 3/5 dân chúng sống ở nông thôn đi làm vệ sinh ngoài đồng và 1/10 tỷ lệ tử vong của xứ nầy là do tình trạng vệ sinh kém).

5 – Lời hứa của Uc Châu - Australia

TỶ lệ các loại năng lượng táo tạo ở Úc vào năm 2010 như sau:

Năm 2006, tổng số năng lượng tái tạo ở Úc chiếm 4%. Nhưng đến năm 2012, tỷ lệ trên đã tăng lên 13,14% trên tổng lượng điện năng dùng cho cả nước. Thật quả là một tiến bộ vượt bực chỉ trong vòng 6 năm mà thôi. Trong số đó, thủy điệnchiếm 57,8%, năng lượng Gió, 26%, năng lượng Sinh hóa, 8,1%, năng lượng Mặt trời, 8%, năng lượng Địa nhiệt 0,002% và năng lượng Thủy triều 0,001%.

Ở quốc gia nầy, đây là một chính sách quốc gia nhằm đáp ứng sự thay đổi khí hậu toàn cầu. Chính nhờ vậy mà sự thay đổi nhanh chóng nầy có hy vọng đạt được chỉ tiêu của COP21 vào năm 2020 cho quốc gia nầy.

6 – Lời hứa của Nhật Bản

Nhựt Bản hứa là sẽ tăng cường việc xây dựng cơ sở cho các loại năng lượng tái tạo lên đến 22 hoặc 24% so với tổng lượng năng lượng dùng cho cả nước vào năm 2030. Chỉ trong khoảng thời gian từ năm 1970 đến 2012, tỷ lệ năng lượng tái tạo xử dụng toàn quốc Nhựt giảm từ 25% xuống còn 10% chỉ vì chính sách "Feed-in tariff" của chánh phủ làm cho những nhà đầu tư không thích thú trong việc xây dựng năng lượng tái tạo nữa.

Chúng ta chờ xem những thay đổi của Nhựt Bản trong Thỏa thuận COP21 lần nầy.

Thay lời kết

 

Qua những ghi nhận về cung cách hành xử của một số quốc gia kể trên trong việc thì hành các thỏa thuận ký kết trong ngày cuối cùng của Thượng COP21, người viết có vài suy nghĩ chia sẻ trong phần cuối của bài viết như sau:

 

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (International Energy Agency-IEA), hiệu ứng khí nhà kính toàn cầu hầu như không thay đổi trong vài năm trở lại đây. Kết luận nầy cho thấy tổng lượng khí do con người phát thải vào bầu khí quyển năm 2014 vẫn tương đương trong năm 2013. Và đặc biệt, năm 2015, hiệu ứng trên có phẩn giảm nhẹ so với 2014.

Điều nầy có thể kết luận là do việc Âu Châu khai triển năng lượng Gió và Mặt trời rất nhiều trong năm nay, cũng như Trung Cộng cũng tăng trưởng nhiều trong hai lãnh vực nầy.

 

Thử tiên đoán một số viễn tượng có thể xảy ra trong vài năm tới như:

 

·         Trung Cộng có thể bớt xử dụng than đá làm năng lượng, nhưng vì người dân sẽ "giàu" hơn, do đó phát thải khí carbonic nhiều hơn do việc có nhiều xe di chuyển và nhu cầu cho mức sống cao hơn trước.

·         Ấn Độ, một quốc gia đang phát triển tiếp tục xử dụng năng lượng hóa thạch để phát triển như tiên liệu của Nhóm thinktank Bjorn Lomborg, Copenhagen.

·         Cũng như Brazil tiếp tục giải quyết vấn đề thay đổi khí hậu toàn cầu theo quan niệm và tình trạng kinh tế của chính quốc, nghĩa là "bất chấp" "thỏa thuận lịch sử COP21".

 

Trên đây là ba quốc gia phản đối, không tham gia vào danh sách 100 nước chấp thuận thực thi kết ước của Thỏa thuận COP21.

 

Chuyện gì sẽ xảy ra trong lúc các nước giàu tiếp tục hạn chế sự phát thải thán khí bằng công nghệ sạch và các quốc gia nghèo khác tiếp tục "hứa" để mà hứa?

 

Rỏ ràng là năng lượng thay thế là cần thiết để giảm hiệu ứng nhà kính. Nhưng đầu tư vào việc nầy cần một ngân khoản lớn, đôi khi vượt khỏi khả năng của chánh phủ và tư nhân, cũng như một số yếu tố kinh tế trong xã hội cần phải nghiên cứu thêm nữa…có thể ảnh hưởng lên sự phát triển quốc gia.

 

Chính vì vậy, một gợi ý khác là con người cần phải động não nhiều hơn để truy tìm một phương hướng mới hầu giải quyết nhiều vấn đề là:

 

·         Làm cách nào để sống được trong một bầu trời có lượng khí nhà kính cao?

·         Làm cách nào để phát triển nông phẩm trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt như hạn hán hay ẩm ướt, nóng bức hay lạnh lẽo?

·         Làm cách nào để bảo vệ nguồn protein trong thiên nhiên như gia súc trên đất, trong không khí, và thủy sản trong nước trong các điều kiện trên?

 

Nghĩ và giải quyết từng phần những điều trên đây có thể làm cho thế giới đở phải tốn nhiều nhân lực, tài lực, và thời gian tranh cãi để đưa đến một quyết định trong đó, có rất nhiều thành viên không muốn tuân thủ như kinh nghiệm của Nghị định thư Kyoto năm 1997.

 

Hy vọng, "Thỏa thuận lịch sử COP21" sẽ đưa các quốc gia trên thế giới đạt được nhiều đồng thuận và "tôn trọng" lời hứa của mình hơn trong tương lai…

 

Mai Thanh Truyết

VAST- 12/2015

___________________________________________________

Mai Thanh Truyết

http://maithanhtruyet.blogspot.com/


 "A nation that destroys its soils destroys itself.

Forests are the lungs of our land, purifying the air

and giving fresh strength to our people." Franklin D. Roosevelt

 

 "Every Generation needs a New Revolution". - Thomas Jefferson-

 

Thượng đỉnh COP21 – Rồi sao nữa?

Phần I - Có thực sự là "Thỏa Thuận Lịch Sử" chăng?"

 

  

 Đại diện của 187 quốc gia tham dự Hội nghị Thượng đỉnh về Khí hậu ở Paris đã đạt được một "thỏa thuận lịch sử" nhằm ngăn chặn tình trạng hâm nóng toàn cầu. Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius tuyên bố đã đạt được "thỏa thuận bước ngoặt", kết thúc một năm được coi là nóng nhất trong lịch sử cũng như chấm dứt 4 năm thương thảo cam go với sự dẫn đầu của Liên Hiệp Quốc sau khi hầu hết những kết ước quy định trong Nghị định thư Kyoto không được tuân thủ.

 

Theo ước tính của IPCC, từ nay cho đến năm 2038, toàn cầu chỉ có thể phát thải tối đa 1.000 tỷ tấn khí Carbonic vào khí quyển mà thôi. Trong quá khứ 140 năm về trước, có 1.900 tỷ tấn COđã bao phủ bầu khí quyển của chúng ta rồi, căn cứ vào nghiên cứu của Khoa Vật lý, Đại học Oxford, Anh.

 

Thỏa thuận được coi là mang tính bước ngoặt đầu tiên về khí hậu toàn cầu đã ràng buộc cả quốc gia giàu có lẫn nghèo khó phải cam kết hạn chế sự phát thải khí CO2 nguyên nhân của sự hâm nóng toàn cầu cũng như đặt ra một mục tiêu dài hạn về việc phải xóa bỏ khí nhà kính (greenhouse effect) do con người gây ra trong thế kỷ này.

 

Ngoài ra, thỏa thuận cũng khuyến khích các nước tăng cường các nỗ lực tự nguyện ở trong nước nhằm ngăn chặn khí thải cũng như cung cấp thêm hàng tỷ Mỹ kim để giúp các nước nghèo tiến tới một nền kinh tế phát triển thân thiện với môi trường hơn.

 

Ông Fabius gọi thỏa thuận là một "bước chuyển lịch sử" trong nỗ lực ngăn chặn các hệ quả có thể gây ra thảm kịch từ việc tăng nhiệt độ nhanh của trái đất.

 

Tính đến ngày cuối cùng của Thượng đỉnh (12/12), hiện có 187 quốc gia đã đệ trình các kế hoạch chi tiết của nước mình về những biện pháp nhằm khống chế việc phát thải khí nhà kính, được coi là trọng tâm của thỏa thuận đạt được ở Paris.

 

Ông cũng cho biết văn kiện này sẽ có tính chất ràng buộc pháp lý và qui định những cuộc duyệt xét 5 năm một lần đối với các kế hoạch quốc gia nhằm ngăn chặn tình trạng tăng nhiệt toàn cầu. Mức duyệt xét lần đầu tiên sẽ là năm 2020.

 

Nghi vấn trong "cam kết có tính chất ràng buộc pháp lý"

 

Cản ngại thứ nhất là tính toán chính trị, mỗi quốc gia vì quyền lợi của riêng mình có thể đưa ra cam kết, nhưng chưa chắc gì có quyết tâm thực hiện.

 

Trở ngại thứ hai là kinh tế, các quốc gia đang phát triển có chấp nhận thay đổi mô hình phát triển hay chăng? Một khi đã cam kết chống biến đổi khí hậu cũng có nghĩa là phải đầu tư công nghệ mới để thay đổi công nghệ sản xuất "sạch"ít phóng thích khí thải nhà kính, hoặc phải chịu chịu giảm tỷ lệ tăng trưởng. Cả hai phương cách đều làm giảm sự tăng trưởng cho chính quốc.

 

Khó khăn thứ ba là tài chính: Liệu các nước giàu ở Bắc bán cầu có chịu đóng góp mỗi năm 100 tỷ đô la vào Quỹ Khí hậu Xanh để giúp các nước nghèo ở Nam bán cầu chống biến đổi khí hậu hay không? Và đây là câu hỏi đã có đáp số qua kết quả tiêu cực của "tính chất ràng buộc pháp lý" ở Nghị định thư Kyoto vào năm 2012.

 

Theo ông Ahmed Djoghlaf, giới chức cao cấp về môi trường của Liên Hiệp Quốc,  chuẩn bị cho dự thảo COP21:"Các đô thị chỉ chiếm 2% diện tích Trái đất, nhưng lại tiêu thụ đến 70% tài nguyên Trái đất và đồng thời thải ra 70% lượng khí gây hiệu ứng nhà kính, các đô thị phải chịu trách nhiệm đầu tiên trong việc giảm khí thải".

 

Ông Jean-François Juillard, đại diện của tổ chức bảo vệ môi trường Greenpeace Pháp, nhận xét:"Trong khi các nhà thương thuyết của Liên Hiệp Quốc vẫn còn chưa rõ về hướng đi, về mục tiêu, về thoả thuận Paris, thì việc các lãnh đạo chính trị khác sẵn sàng cho sự thay đổi này và tự nhận lấy vai trò dẫn dắt, là một điều tốt".

 

Chúng ta thấy rõ ràng là các quốc gia chậm phát triển phải đối mặt với nguy cơ và hậu quả của sự thay đổi khí hậu vì họ không có khả năng và tiến bộ trong công nghệ để hạn chế sự phát thải của khí nhà kính trong khi phát triển. Đặc biệt hơn nữa, họ cũng không có đủ hạ tầng cơ sở để đáp ứng với điều kiện khí hậu khắc nghiệt. Trong hoàn cảnh đó, Trung Cộng, một quốc gia đã được miễn nhiễm trong giai đoạn NĐT Kyoto vì được xem như là một quốc gia "đang phát triển"; ngày hôm nay, sau 20 năm phát triển vượt bực, phải có trách nhiệm đóng góp vào Quỹ Khí hậu Xanh (TC đã hứa giúp 3 Tỷ vào tháng 9/2015) hầu giúp các nước nghèo trong cuộc chiến chống lại sự hâm nóng toàn cầu.

 

Vì vậy, để áp dụng "tính ràng buộc", cần phải có những biện pháp cứng rắn hơn nữa để ép các quốc gia đã phát triển đóng góp vào Quỹ Xanh hầu đạt được mục tiêu 100 Tỷ hàng năm cho toàn cầu từ đây cho đến 2020.

 

Giờ đây, các cuộc thương lượng sẽ tập trung vào những điểm khó nhất và mang tính chính trị nhất, như nhận định của báo Les Echos, Pháp. Chính vì vậy mà bản dự thảo đã bị rút ngắn từ 43 trang còn 29 trang mà thôi, và chỉ còn lại 30 điểm thỏa thuận thay vì 140 kết ước như lúc ban đầu.

 

Do đó, có thể kết luận, đó là "Một dự thảo vẫn còn do dự giữa tham vọng và đồng thuận lỏng lẻo". Nói là đã được rút ngắn, nhưng vẫn còn quá nhiều điểm bất đồng trong sự đồng thuận các cam kết trong COP21 này.

 
"Ràng buộc" là cần thiết

 

Trước nguy cơ trái đất bị hâm nóng với tốc độ ngày càng nhanh chóng, cộng đồng quốc tế ngày càng thống nhất trước mục tiêu giới hạn và tiến đến giảm mạnh lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính, do các hoạt động của con người gây ra. Thượng đỉnh COP21 được coi là một thời điểm đặc biệt quan trọng, khi 196 quốc gia đứng trước áp lực phải tìm được một tiếng nói chung, với kết quả mong đợi là một thỏa thuận mang tính ràng buộc.

 
Vấn đề ràng buộc hay không ràng buộc liên quan đến cùng một lúc với các
lãnh vực pháp lý, đạo lý, cũng như chính trị. Đàm phán tại COP21 là một thực tế hết sức phức tạp bởi sự tham gia của toàn thể cộng đồng quốc tế, một thỏa thuận cuối cùng đòi hỏi phải được sự nhất trí của 100% thành viên, trong khi đó, lập trường của các quốc gia nhiều khi hết sức khác biệt, thậm chí đối kháng trên nhiều điểm, nhất là giữa các nhóm quốc gia dễ bị tổn thương nhất, với một số cường quốc công nghiệp, hay quốc gia xuất khẩu dầu mỏ, chưa kể đến lập trường đặc biệt của những nước đang trỗi dậy như Trung Quốc, Ấn Độ. Brazil.  

 

Tính minh bạch trong ràng buộc

 

Theo ông Pierre Cannet, phụ trách chương trình Khí hậu và năng lượng của chi nhánh Pháp của Quỹ Thiên nhiên Thế giới WWF. Trong cuộc tọa đàm nói trên, ông cho biết tính ràng buộc của Thỏa thuận COP21 sẽ không phải là duy nhất, các bên tham gia có khả năng tìm được đồng thuận ở các mức độ ràng buộc khác nhau, từ thấp đến cao. Điều ông nhấn mạnh là khía cạnh kiểm tra thực hiện các cam kết quốc gia cũng như tính minh bạch trong việc thực thi Thỏa thuận, điều sau cùng đã bị loại trừ trong 140 kết ước trong dự thảo lúc ban đầu.

 
Theo ông: "Hiện tại, các hứa hẹn được các quốc gia đưa ra đang còn ở tình trạng mong muốn. Chúng ta đã có một loạt đề nghị cam kết đóng góp của các nước, bây giờ là lúc các cam kết này phải được đưa
vào thỏa thuận, và quá trình thực hiện phải được kiểm tra. Thực chất của việc này là các dữ liệu, thu thập dữ liệu, phân tích dữ liệu và thẩm định chúng. Hiện tại, các đàm phán về vấn đề minh bạch nhấn mạnh đến công đoạn thẩm định đã dẫn đến một số mâu thuẫn căng thẳng, liên quan đến một vấn đề nhạy cảm".

 
Về điểm này, dân biểu Jean-Marc Germain nhận định:"Minh bạch có nghĩa là phải có một tổ chức quốc tế phụ trách việc đo lường, thẩm định lượng khí thải CO2, dựa trên các phương tiện của một quốc gia, nhưng đồng thời cả với các phương tiện riêng. Hiện tại, các số liệu, đo lường do tự mỗi nước thực hiện. Có thể thấy, nếu việc này chỉ do mỗi nước thực hiện, thì chúng ta sẽ không đi đến được mục tiêu".

 

Áp lực từ công chúng mạnh hơn ràng buộc pháp lý


So sánh giữa ràng buộc về mặt pháp lý và ràng buộc về đạo lý, cũng như áp lực từ công luận, dân biểu Jean-Marc Germain nhận xét:"Khía cạnh thứ hai là sự minh bạch. Điều này thực sự có ý nghĩa khi 187 nước đã tự đưa ra các mục tiêu, cho dù mức cam kết này còn chưa đủ". 

 
Vai trò của công chúng rất quan trọng.

 

Chính vì thế, một điều quan trọng là các tổ chức phi chính phủ hiện diện, hành động, tác động đến các nội dung của Thỏa thuận. Bởi công luận trên thế giới, gần như ở tất cả các nước, có thể không kể các nước vùng Vịnh, đều đỏi hỏi các kết quả trong cam kết giảm khí thải. Tại một quốc gia, mà có đến 75% dân cư ủng hộ việc giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính, nếu chính quyền không đạt được mục tiêu, họ sẽ bị cử tri trừng phạt.

 

Xã hội dân sự toàn cầu trước COP21

 

Tượng Nữ thần Tự do phun khói tại Thượng đỉnh vì Khí hậu của các công dân toàn cầu, Montreuil, ngày 05/12/2015.REUTERS/Benoit Tessier

 

Trong hai ngày của kỳ nghỉ giữa Thượng đỉnh, mùng 5 và 6 tháng 12/2015, nhiều tổ chức xã hội dân sự khắp nơi đã tổ chức một Thượng đỉnh khí hậu toàn cầu của các công dân, song song với COP21, tại Montreuil, thành phố ngoại ô Paris. Cuộc hội ngộ lớn này của các phong trào dân sự có mục tiêu xây dựng một thế giới phát triển bền vững. "Thay đổi hệ thống chứ không được thay đổi khí hậu", đó là khẩu hiệu có mặt khắp nơi trong dịp này.

 

Có khoảng 30.000 người đã tham gia vào sự kiện đặc biệt này, trong tình hình Paris và nhiều nơi trên toàn nước Pháp vẫn đang trong tình trạng khẩn cấp, sau loạt khủng bố đẫm máu ngày 13/11/2015. Các hoạt động vì một nền nông nghiệp bền vững là một trong các nội dung nổi bật trong hai ngày Thượng đỉnh khí hậu của công dân toàn cầu.

 

Nếu như bức tượng lớn Nữ thần Tự do phun khói lên trời, với dòng chữ "Tự do gây ô nhiễm" là hình ảnh được hầu như tất cả mọi người đến với Thượng đỉnh công dân này chú ý, thì "Cây ước mơ" là nơi thu hút rất nhiều người tham gia, từ các em bé cho đến người già. Ai cũng có thể treo lên cái cây chung này một dây vải nhỏ, với những hy vọng cho một điều tốt đẹp.

 

Cô Stéphanie Montassier cho biết nội dung ước mơ của con gái mình là:"Tôi mong rằng, con gái tôi vẫn sẽ được thấy các loài động vật, những loài đang trên đường tuyệt chủng".


Còn anh François Guion, một phóng viên của nguyệt san tranh châm biếmZélium, khi anh đứng giữa dòng người để giới thiệu số báo mới có tựa đề "Kỷ nguyên tuyệt vời của nạn nghiện thực phẩm công nghiệp", bày tỏ quan niệm mình:"Với hành động của mình, chúng tôi tố cáo việc những người làm nông đã bị dồn đẩy để buộc phải tham gia vào hệ thống công nghiệp thực phẩm. Họ bị thúc đẩy để mua các loại thuốc trừ sâu, phân hóa học… để nuôi các xí nghiệp, Hãy làm sao để tránh cho việc, như tại Pháp, đất đai bị khai thác kiệt quệ, các chất hữu cơ, sự sống của đất đai bị hủy hoại. Đất đai càng kiệt quệ, thì người làm nông lại càng phụ thuộc vào phân bón hóa học".

 

Một hoạt động tâm điểm của hai ngày Thượng đỉnh công dân này là hội nghị của 196 chiếc ghế, do một phong trào bất tuân dân sự tổ chức. 196 chiếc ghế là con số các quốc gia tham dự Thượng đỉnh Le Bourget. Số ghế này được các thành viên của phong trào "tịch thu" từ nhiều ngân hàng, bị quy trách nhiệm trốn thuế hàng tỷ đô la.

 

Sau đây là tiếng nói của một đại diện phong trào:"Action non violente COP21" là một phong trào công dân, kêu gọi bất tuân dân sự. Chúng tôi kêu gọi các công dân có những hành động trực tiếp, như việc tước ghế. Thoạt nhìn việc tịch thu ghế của các nhà băng có vẻ như là một hành động vô ích, nhưng mục đích của hành động này là để lên án các hoạt động trốn thuế của các ngân hàng. Trong ''thượng đỉnh 196 ghế'' vừa diễn ra, có rất đông người tham dự. Mỗi người đều nói lên cùng một thông điệp:"Tất cả chúng ta đều là người tịch thu ghế''.

 

Thay lời kết

 

Qua nội dung của những tin tức và các thông điệp của xã hội dân sự, chúng ta thấy gì?

 

·         Phải chăng, có một cái gì không ổn trong vấn đề ràng buộc và tính áp đặt trong Thỏa thuận COP21?

 

·         Phải chăng, trong tâm khảm của 196 đại diện cho 196 quốc gia đi phó hội Thượng đỉnh COP21 có lấn cấn một "cái gì" (cho tình trạng riêng của mỗi nước), để rồi, khi Thỏa thuận được đúc kết trong "gượng ép" mà vẫn phải gọi là "Thỏa thuận lịch sử" hay "Thỏa thuận bước ngoặt"?

 

Có phải 196 đại diện tuy đồng sàng nhưng dị mộng?

 

Theo thống kê, chúng ta đều biết, trong giai đoạn từ năm 2000 đến 2010, sự tăng trưởng của khí thải nhà kính tăng nhanh hơn trong giai đoạn 1980 đến 1990. Và hiện tượng trái đất nóng nhứt so với quá khứ xảy ra vào năm 2014, và nhiệt độ không khí trung bình ở mặt đất cho thập niên nầy là 0,90C, cao hơn sự tăng nhiệt độ từ thập niên 1880 trở đi.

 

Vì vậy, với điều kiện công nghệ hiện có và văn minh hiện tại, cũng như tư duy của những nhà hoạch định chính sách trên toàn cầu, thiết nghĩ, cần phải chuyển hướng và sáng tạo một phương cách mới trong việc hạn chế sự hâm nóng toàn cầu.

 

Lãnh đạo các quốc gia trên thế giới cần phải thực tế và đặt nhiều tham vọng trong việc giải quyết vấn đề:

 

·         Tiền: Thay đổi công nghệ sạch, cần đầu tư nguồn vốn vào nghiên cứu cũng như chấp nhận chậm phát triển trong giai đoạn chuyển tiếp;

·         Chấm dứt hẳn việc xử dụng năng lượng hóa thạch. (Điều nầy không dễ vì, nếu lấy Hoa Kỳ làm thí dụ, lượng than đá của xứ nầy còn đủ dùng cho 250 năm nữa, Mỹ không thể chấm dứt việc dung than trong một sớm một chiều được);

·         Việc áp dụng các loại năng lượng tái tạo (renewable energies) cũng cần phải cân nhắc lại vì, năng lượng tái tạo như thủy điện sẽ không phát thải khí nhà kính, nhưng lại hủy hoại hệ sinh thái toàn vùng;

·         Có cần phải cải biến công nghệ thực phẩm và lương thực để thích ứng với điều kiện khí hậu khắc nghiệt hơn nữa trong tương lai hay không?

·         Một gợi ý khác nữa là, nếu chúng ta không giảm thiểu được nguồn phát thải khí COvào bầu khí quyển do điều kiện đặc thù của từng quốc gia, một giải pháp khác được nêu ra là "làm nguội trái đất bằng cách đưa vào bầu khí quyển một lớp mây tinh thể (salt crystal clouds)…để ngăn chận bớt tia sáng mặt trời do hiện tượng phản chiếu. Từ đó, trái đất sẽ bớt…nóng lên!

 

Chừng ấy suy nghĩ so cũng quá đủ cho các lãnh đạo toàn cầu và những nhà khoa học có viễn kiến trong tương lai của nhân loại…

 

Mai Thanh Truyết

VAST – COP21-12/2015

 

___________________________________________________

Mai Thanh Truyết

http://maithanhtruyet.blogspot.com/


 "A nation that destroys its soils destroys itself.

Forests are the lungs of our land, purifying the air

and giving fresh strength to our people." Franklin D. Roosevelt

 

 "Every Generation needs a New Revolution". - Thomas Jefferson-

 

 

Họp Thượng Đỉnh Paris Về Thay Đồi Khí Hậu

Diễn Đàn Con Ong Dec 6, 2015

 

Diễn Giả: TS Mai Thanh Truyết, Chuyên Gia Về Mội Trường

 

https://www.youtube.com/watch?v=6PIfnQ0xcFs

 

___________________________________________________

Mai Thanh Truyết

http://maithanhtruyet.blogspot.com/


 "A nation that destroys its soils destroys itself.

Forests are the lungs of our land, purifying the air

and giving fresh strength to our people." Franklin D. Roosevelt

 

 "Every Generation needs a New Revolution". - Thomas Jefferson-

 

Làm Thế Nào Để Giảm Hiện Tượng

Hâm Nóng Toàn Cầu

 

Hiện tượng hâm nóng toàn cầu là một sự kiện có thật qua việc phát thải khí CO2 vào môi trường và đây cũng là một nguyên nhân chính cho việc tăng trưởng nhiệt độ trái đất.

Trái đất đã liện tục tăng dần nhiệt độ từ nhiều thế kỷ qua, nhưng mãi đến năm 1949,  sau khi khảo sát hiện tượng tăng nhiệt độ trong không khí ở Âu Châu và Bắc Mỹ từ năm 1850 đến 1940 so với các nơi khác trên thế giới, các nhà nghiên cứu Anh đã đi đến kết luận là sự phát triển ở các quốc gia kỹ nghệ đã làm tăng lượng ô nhiễm thán khí trong không khí, do đó làm cho mặt đất ở hai vùng nầy nóng mau hơn so với các vùng chưa phát triển.

Đến năm 1958, các cuộc nghiên cứu của Mauna Loa Observatory (Hawaii) đặt ở cao độ 3.345 m mới chứng minh được khí CO2 là nguyên nhân chính yếu của sự gia tăng nhiệt độ nầy. Đến năm 1976, các chất khí methane, chlorofluorocarbon (CFC), nitrogen oxide (NOx) cũng được xác nhận là nguyên nhân của hiệu ứng nhà kính.

Từ năm 1979 đến 1983, nhiều báo cáo của Hàn Lâm Viện Quốc gia về Khoa học Hoa Kỳ đã chứng minh và cảnh báo rằng nơi nào có ô nhiễm không khí trầm trọng là nguy cơ có nhiệt độ không khí tăng càng lớn.

Năm 1990, 49 nhà bác học khôi nguyên giải Nobel đã ra thông cáo kêu gọi mọi quốc gia trên thế giới phải có biện pháp tức thời để hạn chế ô nhiễm không khí hầu bảo vệ quả địa cầu.

Các cuộc nghiên cứu mới nhất do hai khoa học gia Karl và Trenberth trên tạp chí Sciences số tháng 12/2003 nói lên tính cách khẩn thiết của vấn đề nầy. Theo ước tính của hai ông thì từ 1990 đến 2100, nhiệt độ trên mặt địa cầu sẽ tăng từ 3,1 đến 8,9oF  (1,6 đến 4,2oC).

Do sự gia tăng nhiệt độ bất thường trên, cho nên mặc dù vẫn còn nhiều tranh cãi gay gắt qua hai trường phái để thẩm định nguyên nhân và hậu quả của sự hâm nóng toàn cầu, mỗi người trong chúng ta đều nhận biết rằng sự gia tăng nhiệt độ là một hiện tượng có thật. Hay nói một cách rốt ráo, mỗi người trong chúng ta, dù ở nơi nào trên hành tinh điều góp phần vào sự gia tăng dù ít hay nhiều.

Trung Cộng là một quốc gia được miễn nhiễm trong Luật Kyoto để hạn chế việc phát thải khí CO2 vào không khí đến năm 2012. Nhưng chỉ mới vào năm 2007, TC lại là quốc gia đứng đầu thế giới về việc phát thải khí CO2 với 6.284 triệu tấn so với Hoa Kỳ là 6.006 triệu tấn CO2. Điều nầy cho thấy rõ ràng rằng Luật Kyoto vẫn còn có nhiều điều khoảng không hợp lý. Và Hội nghị Khí hậu diễn ra tại Copenhagen, Hòa Lan vào tháng 12/2009, chuẩn bị cho việc tu chính Nghị định thư Kyoto vào năm 2012 vẫn chưa đưa đến một sự đồng thuận nào cả.

Thượng đỉnh COP21

Trước khi bắt đầu nhóm họp Thượng đỉnh, Cơ quan Y tế Thế giới (WHO) nhận định là hiện tại, có hàng ngàn tử vong thêm hàng năm do sự chuyển hóa của các bệnh hiện hành, thời tiết khắc nghiệt, và nhứt là do sự xuống cấp của phẩm chất không khí, thực phẩm, nguồn nước sinh hoạt, và hệ thống vệ sinh cá nhân. Chì trong năm 2012, Cơ quan nầy ước tính có khoảng 7 triệu nạn nhân chết vì ô nhiễm không khí, và tiên đoán rằng sự biến đổi khí hậu sẽ là nguyên nhân của sự mất mất thêm 250.000 nhân mạng do bịnh sốt rét, kiết lỵ, thời tiết nóng, và suy dinh dưỡng trong khoảng thời gian 2030 đến 2050. Cũng cần nên nhớ là than đá gây ra 1/3 khí thải CO2 toàn cầu. Mức tiêu thụ trên thế giới trong giai đoạn 1990-2012 tăng 55%. Trung Cộng, Nga, Mỹ, và Ba Lan là những quốc gia tiêu thụ than đá nhiều nhất trên thế giới và thường bị chỉ trích là những nguồn phát thải khí carbon hâm nóng trái đất.

Hội nghị Thượng đỉnh về sự thay đổi khí hậu ở Paris chấm dứt vào ngày 12/12/2015 thay vì 11/12 như dự trù. Đại diện gần 200 quốc gia tham dự hội nghị thượng đỉnh đã đạt được một thỏa thuận "lịch sử" nhằm ngăn chặn tình trạng hâm nóng toàn cầu sau bốn năm thảo luận gay go kể từ khi Nghị định thư Kyoto chấm dứt trong sự thất vọng của hầu như tất cả mọi thành viên đã ký kết.

Bản dự thảo gồm 43 trang đã được soạn vào ngày 5/12, chuẩn bị cho 195 Ngoại trưởng thảo luận và đúc kết vào ngày 11. Những tranh luận gay gắt khiến cho "Paris Agreement" chỉ còn lại 29 trang và còn quá nhiều vấn đề hầu như bế tắc,  mặc dù tất cả thành viên đều xem đây là một kết quả….tuyệt vời!

Trong buổi lễ bế mạc, Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius, xem Hội nghị COP21 như là một bước chuyển lịch sử, tuyên bố đã đạt được thỏa thuận "Paris Agreement" giữa tiếng reo hò của các đại biểu, kết thúc một năm được coi là nóng nhất trên thế giới so với quá khứ. Đây không phải là một hiệp ước chính thức mà chỉ nêu lên một số ràng buộc trong văn bản trong đó, tất cả các quốc gia giàu lẫn nghèo cam kết để hạn chế khí thải carbonic vào bầu khí quyển, nguyên nhân của sự hâm nóng toàn cầu. Từ đó, tùy theo điều kiện riêng biệt, mỗi quốc gia tự nguyện đưa ra các kết ước để giải quyết vần đề, như:

·         Cam kết giữ cho mức gia tăng nhiệt độ của bề mặt Trái đất vào năm 2100 không được quá 20C (3,60F), và cố gắng tranh đấu để có thể giảm xuống không quá 1,5oC (2,70F);

·         Các nước giàu "phải" đóng góp hàng năm 100 tỷ Mỹ kim từ nay cho đến 2020, để giúp đở các nước nghèo trong cuộc chiến đấu hạn chế việc phát thải khí nhà kính cũng như giúp các nước nghèo tiến tới một nền kinh tế phát triển thân thiện với môi trường hơn.

·         Còn một kết ước thứ ba có ghi trong dự thảo ban đầu, nhưng không được đồng ý là …kêu gọi tất cả thành viên toàn cầu cần phải minh bạch (transparency) trong kế hoạch tiết giảm sự phát thải.

Hiện đã có 187 quốc gia đã đệ trình các kế hoạch chi tiết của nước mình về những biện pháp nhằm khống chế việc phát thải khí nhà kính, được coi là trọng tâm của thỏa thuận đạt được ở Paris. Các kế hoạch riêng rẽ trên sẽ được duyệt xét 5 năm một lần kể từ năm 2020.

Người viết đã từng theo dõi hiện tượng hâm nóng toàn cần ngay từ khi Thượng đỉnh Rio de Janerio ra đời năm 1992, và Nghị định thư Kyoto (Kyoto Protocol) năm 1997, trong đó quy kết là các quôc gia phải tiết giảm mức phát thải carbonic vào năm 2012 ngang bằng mức phát thải ở năm 1995 áp dụng cho mỗi quốc gia, cũng như các nước giàu trích 7% tổng sản lượng quốc gia của mình để giúp các quốc gia đang phát triển trong cuộc chiến tiết giảm khí carbonic vào không khí..

Nhưng 2 quy định trên hầu hết không được các quốc gia trên thế giới tuân thủ (ngoại trừ hai quốc gia Anh và Đức (sẽ nói ở bài viết khác)).

Chính vì vậy mới có Thượng đỉnh COP21 ra đời.

Hiện tại, các quốc gia phát thải khí nhà kính nhiều nhứt như sau: Trung cộng 11 tỷ tấn chiếm (24% tổng số khí phát thải trên toàn cầu), Hoa Kỳ, 7 tỷ (15%), Liên hiệp Âu Châu, 4 tỷ (9%), Ấn Độ 2,8 tỷ (6%), Brazil 2,8 tỷ (6%), Nga 2,3 tỷ (5%), Nhật 1,4 tỷ (3%), Canada 0,9 tỷ (2%).

Tương lai chưa đến. Nhưng nhìn lại quá khứ, chúng ta có quyền nghi ngờ khả năng thành đạt của Paris Agreement vừa ký kết xong. (Người viết sẽ phân tích vấn đề nầy ở bài viết tiếp theo).

Tuy nhiên, có thể nói, một trong những thành tựu của ban tổ chức Thượng đỉnh Paris là song hành trong suốt 2 tuần thảo luận, một khu triển lãm "quyết tâm bảo vệ ngôi nhà chung của nhân loại" diễn ra tại Espace Générations Climat trong khuôn viên Thượng đỉnh với chủ đề:"Chống biến đổi khí hậu: Sáng kiến nhỏ vì mục đích lớn".

Sáng kiến nhỏ vì mục đích lớn

Trong hầu hết các không gian triển lãm, gồm 27.000 m2, quy tụ 117 hội đoàn, các tổ chức phi chánh phủ (NGO), chúng ta thấy trên 600 "sáng kiến" quả thật rất "nhỏ" để làm một việc gì đó giúp hạn chế sự phát thải khí carbonic cho trái đất, như:

·         Tủ lạnh không dùng điện;

·         Đặc biệt, quán ép nước trái cây "Juice Energy Bar" của Micheal phân phối miễn phí nước trái cây, nước rau củ…chạy bằng năng lượng tự tạo ra bằng cách đạp xe đạp khoảng 1 phút là có thể tạo ra 130 kw/giờ, vừa tập thể thao, vừa hạn chế sự phát thải carbonic;

·         Xây dựng một thành phố "La Ville Durable-Thành phố bền vững" bằng những tòa cao ốc sạch với những cao ốc có hình thể và vị trí đặc biệt (Tour à énergie positive) để tự tạo ra nguồn điện cho cư dân trong đó (Pháp đang thử nghiệm tại Paris và Toulouse), cộng thêm việc thiết lập và cải sữa, điều chỉnh mạng lưới giao thông treo, và nhiều dự án công cộng khác ;

·         Hội "La Femme de la Cauchetière" từ vùng Calvados, miền Bắc Pha1pvo71i dự án khuyến khích trồng rừng, trồng cây xanh để chống lại hiệu ứng nhà kính;

·         Hội "An Eye for An Eye" quy tụ những bức ảnh của 170 học sinh người Pháp, Ấn Độ, Cambodia, Bolivia, Trung Cộng, Nam Phi, Groenland v.v…đã cùng trao đổi với nhau về "cái nhìn đa chiều của tuổi thơ về khí hậu và môi trường sống mỗi nơi";

·         Đạc biệt nhứt là gian hàng Shamengo, nới dung hòa đời sống vật chất và thiên nhiên, do Pascale thực hiện. Chữ Shamengo là chữ ghép của ba chữ "Shaman", nghĩa là Thầy pháp, "Men", là Nhân loại, và "Go" là  tiến về phía trước. Đây là điểm hẹn của những nhà phát minh cùng ý tưởng mới để cùng bảo vệ môi trướng. Gian hàng gồm những bức tường xanh đầy hoa lá…được sản xuất từ những phế phẩm, phế liệu. Gỗ trong gian hàng là gỗ phế thải, bàn ghế, tủ sách bằng carton, sản xuất túi xách, giày dép từ da cá hồi (salmon) v.v…

Quả thật, trên đây là những sáng tạo tuyệt vời!

Giảm thiểu sự hâm nóng toàn cầu trong điều kiện hiện tại

Trong phạm vi bài viết nầy, người viết chỉ tập trung vào việc phát thảo một số đề nghị mà mỗi người trong chúng ta cần suy nghĩ để hành xử một cách hợp lý trong việc tiết chế trong mọi sinh hoạt hàng ngày ngõ hầu góp phần vào việc giảm thiểu sự phát thải khí CO2.

Việc tiết giảm lượng khí CO2 phát từ sự sinh hoạt của chúng ta không những góp phần vào việc hạn chế hiện tượng nhà kính để tạo ra một không gian sinh tồn bền vững chung cho toàn cầu mà còn là góp phần vào việc tiết kiệm một ngân sách cho cá nhân, gia đình và quốc gia qua sự tiêu tốn cho việc xử lý nguồn CO2 nầy. Để có một khái niệm so sánh, một người Hoa Kỳ trung bình phát thải khoảng 19 tấn CO2/năm. Trong lúc đó một người Ấn Độ thải 1,3 tấn và Trung Hoa, 4,7 tấn. Số liệu trên gồm việc hít thở không khí và tất cả những tiện nghi sinh hoạt hàng ngày cung cấp cho mỗi người như xe cộ, ăn uống, nhà cửa và trang bị máy móc, v.v…Một thí dụ giản dị ít ai để ý là mỗi lần chúng ta nhấc "con chuột" trên internet để tìm một trang mạng nào đó trên Google, chúng ta đã phóng thích ra ngoài không khí 7 gr CO2 rồi theo nghiên cứu của TS Alex Wissner Gross, thuộc Đại học Harvard. Tuy nhiên con số nầy bị Google phản bác và cho biết theo nghiên cứu riêng của họ, chỉ độ 0,2 gr mà thôi.

1-    Giáo dục và sự hiểu biết

Trước hết giáo dục và sự hiểu biết là hai điếu tối cần thiết để chúng ta hành xử một cách đúng đắn là làm thế nào giữ gìn môi trường sống chung quanh ứng hợp với chiều hướng toàn cầu hóa như vấn đề bảo quản nguồn nước, đất và không khí, sự tiêu dùng năng lượng dưới mọi hình thức từ cá nhân cho đến tập thể. Có hiểu biết và cập nhựt hóa những biến chuyển xảy ra cho môi trường, chúng ta mới có thể ý thức được tường tận hơn những sự biến đổi của thời tiết theo chiều hướng tiêu cực và nguyên nhân phát sinh ra những biến đổi đó là do con người.

Từ đó, mỗi hành động tích cực của chúng ta dù nhỏ nhặt đến đâu trong sinh hoạt hàng ngày cũng đánh giá được mức bảo vệ môi trường, có suy nghĩ rốt ráo vào khái niệm liên đới trong đời sống của mỗi con người đối với toàn cầu.

2-    Vận động dòng chính của từng quốc gia đang cư ngụ

Việc làm nầy, qua sự giáo dục và hiểu biết trên, cần phải phổ biến rộng rãi qua thân nhân, bạn bè và những người chúng ta tiếp xúc. Trao đổi những thông tin cập nhựt qua báo chí, truyền thanh truyền hình về tình trạng bất thường xảy ra cho địa phương và toàn cầu; để rối từ đó, vận động với chính quyền địa phương và trung ương thúc đẩy việc giải quyết vấn đề qua các đại diện dân cử.

Vận động sử dụng năng lược "sạch" như năng lượng mặt trời, năng lượng gió v.v…và năng lượng "tái tạo". Chính phù nhiều quốc gia có nhiều biện pháp kích thích việc sử dụng năng lượng sạch như Hoa Kỳ tài trợ một phần chi phí cho việc lấp đặt các tế bào voltaic cho tư gia và cơ xưởng, để giảm thiểu hoàn toàn sự phát thải khí CO2 cho như cầu điện năng. Tại Hoa Kỳ hiện nay, việc thiết kế và lắp đặt một hệ thống voltaic cho năng lượng mặt trời được chính phủ tài trợ khoảng 7.000 US$ (con số nầy có thể thay đổi tùy theo từng địa phương). Một gia đình trung bình sau khi sử dụng hệ thống nầy trong 5 năm sẽ cân bằng chi phí lấp đặt so với chi phí tiêu thụ trong quảng thời gian nầy. Và dĩ nhiên, kể từ năm thứ 6 trở đi, chúng ta không còn trả một chi phí nào cả cho mức điện tiêu thụ đến cuối đời. Chúng ta vừa tiết kiệm một số không nhỏ ngân sách gia đình và hạn chế được sự phát thải thánh khí vào môi trường.

Các cuộc vận động có thể bằng nhiều cách hoặc bằng email, điện thoại, hay tổ chức những buổi gặp gở công cộng. Hay tốt nhứt là gia nhập vào một NGO về môi trường nơi mình cư ngụ.

3-    Giảm thiểu – Tái sử dụng – Tái sinh (Reduce-Reuse-Recycling)

Đây là châm ngôn hữu hiệu nhứt trong việc hạn chế hiện tượng hâm nóng toàn cầu. Trong mỗi hành động của chúng ta, cần liên tưởng đến 3 điều trên, chúng ta sẽ thấy rằng chúng ta đả làm một nghĩa cử không nhỏ trong việc hạn chế sự phát thải khí CO2.

Vài thí dụ điển hình là:

  • Trong sinh họạt hàng ngày, hãy chọn những dụng cụ, hay bao bì có thể tái sử dụng hơn là "xài một lần" (disposable). Trung bình, nếu áp dụng suy nghĩ nầy, mỗi gia đình có thể giảm được 1.200 Kg CO2 và 1000 Mỹ kim một năm. Tại California, vào tháng 11 tới đây sẽ có một cuộc trưng cầu dân ý về việc hủy bỏ plastic làm bao bì, mà thay thế bằng bao giấy tái sinh. Mong bà con ủng hộ việc nầy và bỏ phiếu YES.
  • Mua các sản phẩm với bao bì tối thiểu, không cầu kỳ để giảm thiểu chất thải.
  • Tái sinh lại giấy, plastic, báo chí, thủy tinh, can nhựa…Hiện tại tại Hoa Kỳ có từ 15 đến 25% người dân chưa thi hành biện pháp tiết kiệm nầy. Nếu bạn tiết kiệm được một bịt (ream) giấy in, bạn đã giảm phát thải 5 Kg CO2 rồi đó.
  • Trung bình nếu chúng ta giảm được ½ loại rác thải hàng ngày bằng những thùng đựng rác khác nhau, chúng ta có thể giảm được 2.400 Kg CO2/năm.

·         Nguồn Điện năng

Tiết giảm nguồn điện năng cho nhu cầu sinh hoạt hàng ngày cũng là một trong những phương cách hữu hiệu nhứt để hạn chế sự hâm nóng toàn cầu. Những việc làm dưới đây cho chúng ta một vài khái niệm về cách sinh hoạt hay chuẩn bị cần tiết giảm:

·         Sử dụng máy sưởi và điều hòa không khí: Nhà chúng ta cần phải trang bị tường và mái nhà có lót chất cách nhiệt (insulation) và các phía trên và dưới của cái và cửa sổ cần phải được bịt kín. Mục đích là làm cho hơi nóng khi sưởi và hơi lạnh khi mở máy điều hòa không khí không thoát ra ngoài trời và giữ lại bên trong nhà. Làm như vậy chúng ta sẽ tiết kiệm được 25% chi phí điện năng tiêu dùng và giảm được 1.700 cân CO2/năm. Thêm nữa, đừng mở sưởi quá nóng hay điều chỉnh quá lạnh, như khi trời nóng, điều chỉnh máy lạnh khoảng 750F, và khi trời lạnh, điều chỉnh máy sười khoảng 650F mà thôi Làm như vậy chúng ta có thể giảm được 2.000 Kn khí CO2 phát thải hàng năm.

·         Thay các bóng đèn trong nhà bằng đèn compact fluorescent (CFL). Bóng đèn CFL có độ bền gấp 10 lần so với bóng đèn thường, tiêu thụ 2/3 năng lượng it hơn, và làm giảm nóng trong phòng 70%. Sẽ giảm được chi phí điện là $30/năm cho mỗi bóng đèn dùng trong nhà. Nếu mọi gia đình ở Mỹ đều áp dụng phương cách nầy sẽ giảm được 90 tỷ kg CO2/ năm, tương đương với mức phát thải 7,5 xe hơi/một năm.

·         Bớt lái xe và lái xe "thông minh" hơn: Sử dụng xe ít phát thải khí độc hại và ít hao xăng. Nếu cần dùng phương tiện công cộng khi di chuyển hay xe đạp. Đi chung xe để đi làm việc nếu có thể được.

·         Ít sử dụng nước nóng trong nhà. Nếu chúng ta điều chỉnh nước nóng ở 1400F hay 600C. Làm như vậy, sẽ tiết kiệm được 350 cân CO2/năm. Nếu giặt giạ quần áo bằng nước ấm và lạnh (warm and cold), sẽ giảm được thêm 500 cân CO2/năm.

4-    Nguồn nước

Nước là một nhu cầu không thể thiếu trong sinh hoạt hàng ngày. Trung bình một người Hoa Kỳ tiêu thụ khoảng 800 lít/ngày. Một người Pháp 100 lít, và ở vài nơi ở Phi Châu, khống quá1 lít cho mỗi người. Ở Việt Nam, dân thành phố tiêu thụ khoảng 30 đến 50 lít/ngày.

Nước sinh hoạt khi đến tay người tiêu thụ phải qua nhiều giai đoạn sàn lọc, thanh lọc hóa học…do đó, phải cần có một số lượng năng lượng như điện năng để giải quyết các giai đoạn trên; cho nên cũng phát thải một lượng thán khí quan trọng. Tiết kiệm mức tiêu dùng nước hàng ngày cũng là một hành động giúp thêm cho sự giảm thiểu việc phóng thích thán khí vào môi trường.

Thêm nữa, nước sinh hoạt cần phải được thanh lọc trước khi thải hồi vào đại dương hay tái sinh trở lại (recycled) cho sinh hoạt. Nguồn nước trên thế giới đang cạn kiệt dần, và hiện  nay, tại Orange và San Diego,CA điạ phương đã bắt đầu pha trộn nguồn nước tái sinh nầy vào nguồn nước ngầm bằng phương pháp "thẩm thấu sâu" (percolation), để rồi tái thanh lọc hỗn hợp trên trước khi bơm vào nhà chúng ta.

Một thí dụ nhỏ về việc tiêu thụ nước sinh hoạt: Nói chung, tất cả nước sinh hoạt, nước xài trong phòng vệ sinh, nhà bếp v.v…đều phải được thanh lọc. Do đó, dầu mỡ dùng trong việc nấu nướng cần phải thận trọng, vì chi phí và hóa chất dùng để khử dầu rất cao. Nếu bạn đổ 1 lít dầu ăn thừa sau khi chiên chả giò chẳng hạn, bạn đã làm cho thành phố phải tiêu tốn $1.000 để khử 1 lít dầu đó!

Nói tóm lại, tiết kiệm và đừng phí phạm nguồn nước sinh hoạt là thể hiện một nếp sống của người có văn hóa và mỗi người trong chúng ta sẽ là những nhà môi trường "xanh" cho thế giới vậy.

5-    Việc ăn uống

Khoa học và công nghệ ngày nay đã tạo cho chúng ta tất cả tiện nghi, có thể nói là tuyệt hảo. Tuy nhiên, nếu hưởng thụ tất cả, cũng như tận dụng các nguồn thực phẩm có được nhứt là các loại thịt đỏ…chúng ta lại phải đương đầu với nạn béo phì, cao máu, cao mỡ, tim đập bất thường và bao chứng khác có thể làm trở ngại cho những ngày cuối đời.

Vì vậy, hạn chế ăn uống, ăn nhiều rau đậu cũng là một hành động vừa bảo vệ sức khỏe cá nhân, vừa giảm thiểu được mức phát thải thán khí nữa. Lưỡng tiện đôi điều.

6-    Việc trồng cây xanh

Nếu chúng ta thấy việc nầy là một việc giúp cho sự  vận động thân thể, và làm tăng vẻ tươi mát cho nhà cửa. Xin thưa, việc nầy cũng là một hành động bảo vệ môi trường.

Cây xanh qua hiện tượng quang hợp (photosynthesis) hấp thụ thán khí và phóng thích dưỡng khí tức oxygen. Đây là một chu trình thiên nhiên của địa cầu. Theo tính toán, cây cỏ trên thế giới hấp thụ ½ lượng thán khí phát thải toàn cầu. Một cây cao trung bình hấp thụ 1 tấn thán khí/năm. (Tính theo thời điểm 1930, khi diện tích rừng chưa bị tàn phá nhiều).

7-    Cổ súy bà con tham gia vào việc hạn chế thán khí thải hồi vào môi trường

Sau cùng, qua kinh nghiệm và sự hiểu biết, bổn phận của mỗi chúng ta là làm thế nào để vận động bà con, những người thân, xóm giềng chung quanh nơi chúng ta ở…để cùng nhau hạn chế việc phát thải thán khí.

Những bước giản dị gợi ý ở phần trên, chắc chắn mỗi người trong chúng ta, ai ai cũng có thể thực hiện được. Thực hiện để bảo tồn trái đất và thực tế hơn cả là tiết kiệm được một ngân khoản sinh hoạt hàng tháng.

Trong chuyến đi nói chuyện ở Úc Châu vào tháng 3-4 vừa qua, người viết nhận thấy hai sự việc là "giảm thiểu sự hâm nóng toàn cầu" của chánh phủ Úc rất thực tế. Qua hai hình ở phần trên, minh họa về các bồn hứng nước mưa của tư gia, và các hàng xe đạp nằm rải rác khắp ngả đường đi vào trung tâm thành phố.

Chúng ta thấy gì ở hai hình ảnh nầy?

Đó là việc tiết kiệm nước dùng cho sinh hoạt ngoài sân, vườn…để tưới cây, tưới cỏ.  Còn xe đạp dành cho cư dân đi vào thành phố (down town) bỏ lại xe và mướn xe đạp, tiết giảm rất nhiều thán khí phát thải vào không khí.

Đây chính là một ý thức bảo vệ sự hâm nóng toàn cầu thực tế và hữu hiệu của chánh phủ Úc.

Từ những ý niệm kể trên, việc xây dựng một thành phố sinh thái trong tương lai chắc chắn có thể thực hiện được. Tất cả là do ý thức của các công dân, cô Eléonore, thành viên Pikpik, một Hiệp hội phổ biến các hiểu biết nhằm bảo vệ môi trường đô thị (có mặt tại trung tâm triển lãm các giải pháp môi trường Grand Palais, Paris), cho biết:
 
«Tôi cho rằng có rất nhiều giải pháp chúng ta có thể mang lại cho khu vực đô thị, nơi cư trú của đa số dân cư trên hành tinh. Chính ở đây cần phải tiến hành các thay đổi quan trọng nhất bằng những cách nào nhanh nhất. 

Trên góc độ cá nhân, tôi cho rằng các sự kiện hợp tác quốc tế lớn là rất cần thiết, nhưng cũng cần nhớ rằng, bản thân mỗi người có trách nhiệm riêng, và hành động ở cấp độ của bản thân. Với bảy tỷ cư dân của hành tinh, mỗi người dù chỉ đóng góp một phần nhỏ, nhưng là những hành động lặp đi lặp lại hàng ngày, kết quả nếu theo hướng tích cực sẽ là những điều kỳ diệu. 

Điều mà chúng tôi muốn nhấn mạnh hơn cả chính là triết lý ấy. Bất luận thế nào, mỗi người chúng ta đều có trách nhiệm đối với Khí hậu, mỗi người chúng ta đều có trách nhiệm với nhau. Và như vậy đây là lúc chúng ta phải cùng làm việc, và cùng nhau giảm bớt các ảnh hưởng tiêu cực đến hành tinh chung của chúng ta».   

Việt Nam đóng góp như thế nào tại Thượng đỉnh COP21

Ngày 29/11, phái đoàn Việt Nam do Thủ tướng cs Nguyễn Tấn Dũng cầm đầu đến Paris. Thay vì đến trung tâm thảm sát để làm lễ tưởng niệm trên 130 nạn nhân trong vụ tấn công ngày 13/11, Ông vội vã đi tới thành phố Montreuil, nằm ở ngoại ô Paris để đặt vòng hoa trước tượng Hồ Chí Minh. Điều nầy đã làm "mất lòng" giới ngoại giao trong Hội nghị.

Phát biểu trong ngày thứ hai của Thượng đỉnh về việc đóng góp của Việt Nam vào thỏa thuận toàn cầu về Khí hậu, Ông Nguyễn Khắc Hiếu, thuộc Bộ Khí tượng, Thủy học và Biến đổi Khí hậu tuyên bố Việt Nam là một trong 5 quốc gia chịu thiệt thòi nhứt trước sự biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, Việt Nam cũng đã và đang cố gắng thực hiện nhiều chương trình quốc gia để khắc phục sự thay đổi khí hậu toàn cầu.

 

Theo Ông Nguyễn Văn Tấn, Phó Trưởng ban thường trực, Ban công tác đàm phán của Việt Nam về Biến đổi khí hậu cho biết: Việt Nam đang xếp thứ 31 về tổng lượng phát thải và thứ 55 về GDP. Với tốc độ phát triển kinh tế hiện nay, lượng phát thải của Việt Nam sẽ tiếp tục tăng và không thể đạt đỉnh trước 2030.

 

Đại diện tổ chức Oxfam tại Việt Nam, bà Lê Kim Dung cho biết: "Tác động về biến đổi khí hậu với Việt Nam sẽ khác nhau giữa các nhóm, tuy nhiên, những người nghèo thường bị ảnh hưởng nhiều hơn. Việt Nam tham gia vào Cop 21 với kỳ vọng đóng góp vào thỏa thuận quốc tế và để quốc tế thấy Việt Nam dễ bị tổn thương thế nào từ đó chung tay chống lại biến đổi khí hậu tại Việt Nam".

 

Pháp là quốc gia tiếp trợ Việt Nam nhiều nhứt trong việc đối ứng trước sự thay đổi khí hậu qua Cơ quan Phát triển Pháp (French Development Agency-FDA). Trong suốt 20 năm qua, FDA đã khai triển 33 dự án, với chi phí 908 triệu $US. Các dự án đã làm tiết giảm được 2 triệu tấn khí CO2 hàng năm, và giúp 33.000 người Việt giải quyết và ổ định đời sống trong các vùng bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi khí hậu.

Hà Nội kỳ vọng công nghệ sạch sẽ giúp giảm lượng khí thải nhà kính từ 8 đến 10% trong giai đoạn 2010 - 2020 và đến năm 2050 sẽ giảm thêm 2% nữa.

Chính phủ Việt Nam đề ra mục tiêu tới năm 2020, 50% các doanh nghiệp Việt Nam sẽ ứng dụng công nghệ sản xuất xanh.

Với mục tiêu này, Ngân hàng Thế giới ước tính thị trường công nghệ sạch tại Việt Nam cần nguồn đầu tư lên tới 19 tỉ đôla.

Giống như 187 quốc gia tham dự Hội nghị, Việt Nam hứa:

·         Sẽ đóng góp vào Quỹ Khí hậu Xanh (Green Climate Fund) 1 triệu Mỹ kim cho giai đoạn 2016 – 2020.

·         Cắt giảm sự phát thải khí carbonic vào khí quyển 8% vào năm 2030.

·         Nếu có sự trợ giúp của cộng đồng thế giới, Việt Nam có thể tiết giảm 25% (?)

GS NGUYỄN Thái Sơn, Cố vấn Khoa học và Ngoại giao Viện Địa Chính Trị Paris có đưa ra những đề xuất cho Việt Nam để thực thi các kết ước trên như sau:

·         Tiết kiệm năng lượng (đại cải cách kiến trúc nhà ở, công sở và xét lại qui hoạch thành phố...) phát triển ưu tiên các phương tiện di chuyển và chuyên chở công cộng ít tốn kém năng lượng như xe lửa, tàu điện, xe buýt, tàu thuyền, xe đạp và xe hơi công cộng;

·         Chuyển đổi năng lượng từ nguồn hoá thạch sang nguồn thiên nhiên tái tạo;

·         Xử dụng viện trợ, trong quỉ 100 tỷ US$/năm và hợp tác quốc tế để xây dựng một nền công nghệ năng lượng tái tạo tiền tiến cho trong nước và xuất khẩu...

Đây là cơ hội để nhà nước chia sẻ trách nhiệm và quyền hạn với các tổ chức Xã hội dân sự như: các Thinktank, Hội Kiến trúc và Qui hoạch, các Hiệp hội Khoa học & Kỷ thuật, các Hiệp hội Bảo vệ Sinh thái & Môi trường, các xí nghiệp chuyển vận...

Chúng ta hãy chờ xem kết quả vào năm 2020 để xem những lời cam kết của Việt Nam có giống như bao lời hứa khác của Đảng Cộng sản Bắc Việt trong quá khứ là…Vũ Như Cẩn!

 

Thay lời kết

Charlotte Shorback, một nhà tương lai học (futurist) đã hình dung thế giới chúng ta đang sống ở thế kỷ thứ 24. Ông nhấn mạnh khi con người bước vào thời đại Accelerando, nghĩa là từ 2160 đến 2200, con người đã ...di tản vào hành tinh Mars để tránh hậu quả của sự thay đổi khí hậu trên trái đất.

Vì sao?

Vì con người dù đã biết rất rõ về hiện tượng thay đổi khí hậu của trái đất, nhưng chỉ làm một vài cố gắng nhỏ để ngăn chận hay hạn chế trong suốt giai đoạn từ 2005 đến 2060!

Kim Stanley Robinson, một nhà viết truyện giả tưởng cho rằng, vào năm "2312" (?), sự hâm nóng toàn cầu sẽ biến đổi trái đất thành một hành tinh ướt át, hoang dã (wet, jungle-like planet).

Trái đất trong tương lai sẽ biến thành như thế sao?

Hiện tượng trái đất nóng nhanh bất thường đã được quan sát từ năm 2007, nhưng từ đó đến ngày Thượng đỉnh COP21, con người chỉ đầy mạnh việc xử dụng năng lượng thay thế (renewable) lên 13,5% mà thôi theo thống kê của Cơ quan Năng lượng quốc tế (The International Energy Agency-IEA).

Có điều gì bất ổn trong việc giải quyết việc giảm thiểu sự hâm nóng toàn cầu chăng?

Qua COP21, cộng đồng thế giới đều nhấn mạnh đến giai đoạn chấm dứt việc xử dụng năng lượng hóa thạch, và phát triển năng lượng xanh, năng lượng sạch. Đây có phải là một suy nghĩ chân thành của các nhà làm chính sách quốc gia trên thế giới hay không?

Hiện tại, nhân loại có cần phải nghĩ là làm thế nào để "sống chung" trong một hành tinh được bao phủ bởi các khí nhà kính có nồng độ cao không?

Mai Thanh Truyết

Hội khoa học & Kỹ thuật Việt Nam (VAST)

12/2015

 

 

___________________________________________________

Mai Thanh Truyết

http://maithanhtruyet.blogspot.com/


 "A nation that destroys its soils destroys itself.

Forests are the lungs of our land, purifying the air

and giving fresh strength to our people." Franklin D. Roosevelt

 

 "Every Generation needs a New Revolution". - Thomas Jefferson-

 

//////////////////////////////////////////////////